Edgar Allan Poe
Metzengerstein
Pestis eram vivus – moriens tua mors ero.
1
1
pestis eram vivus, moriens tua mors ero
– żyjąc byłem zarazą, umierając będę twoją śmiercią.
Marcin Luter
Zgroza i przeznaczenie po wsze czasy – dłoń w dłoni – pędzą po swych ścieżkach. Dla jakich to powodów mam obciążać datą opowieść, którą zamierzam podać? Dość, jeśli powiem, iż w epoce, o której mowa, istniała na Węgrzech potajemna, lecz głęboko utwierdzona wiara w zasady metempsychozy
2
2
metempsychoza
– reinkarnacja; pośmiertne powtórne wcielenie duszy w inne ciało.
. O samych zasadach, o ich błędności lub stopniu prawdopodobieństwa – zgoła przemilczę. Twierdzę wszakże, iż lwia część naszego niedowiarstwa
pochodzi
, mówiąc słowami la Bruyère'a
3
3
la Bruyère
– Jean de La Bruyère (1645–1696) eseista fr., autor
Charakterów
, dzieła, w którym przedstawił człowieka jako istotę samolubną, niestałą i próżną, obciążając naturę ludzką winą za niesprawiedliwość systemów społecznych.
, który tej jedynej przyczynie przypisuje całą naszą klęskę –
pochodzi z niemożliwości przebywania sam na sam ze sobą
4
4
Mercier w swym
Roku dwa tysiące czterdziestym
daje doktrynom metempsychozy poważne poparcie, zaś I. Israeli twierdzi, że
nie ma systematu również prostego i mniej waśniącego się z rozumem
. Pułkownik Ethan Allen (
Green Mountain Boa
) też uchodzi za poważnego zwolennika metempsychozy (E.A.P.).
. Lecz węgierska odmiana wspomnianego zabobonu posiada dwa punkty, które graniczą wręcz z absurdem. Węgrzy odbiegają bardzo zasadniczo od swych wschodnich pierwoźródeł. Na przykład – zgodnie z ich wiarą – przytaczam słowa pewnego wytwornego i bystrego paryżanina –
dusza raz tylko jeden jedyny przebywa w danym kształcie zmysłowym
. Przeto – koń, pies, a nawet człowiek są jeno znikomymi odwzorami tych istot.
Ród Berlifitzingów i ród Metzengersteinów w odwiecznej trwały waśni. Nigdy nie oglądano dwóch tak dostojnych rodów, tak zawziętych w swej śmiertelnej nienawiści.