Ака-ука Карамазовлар

Ака-ука Карамазовлар / Ф.Достоевский. Таржимон: И.Ғафуров. Сўзбоши муаллифи А.Саидов. – Т.: Янги аср авлоди, 2021. – 576 б. Инсон ҳаётда яшар экан, унинг умри уч босқичда: болалик, ёшлик ва кексалик даврида кечади. Дастлаб бола ҳаёти билан соддароқ, кейин ёшлик хаёли билан жўшқинроқ яшаса, кекса лигида бор-йўқ фалсафаси, ҳаёт хулосаси билан умр кечиради. Ҳаёти сарҳисоби давомида айтиши лозим бўлган СЎЗини бир-да айтса, бир-да айтмайди. «Ака-ука Карамазовлар» – адибнинг энг сўнгги асари эканли гини ҳисобга олсак, уни Достоевскийнинг сўнгги СЎЗи дейиши миз, тўғри бўлар балки. Асардаги уч ака-ука – бири соддароқ, бири жўшқин ва бошқаси мулоҳазали. Характер ва қарашлари бир-би рига ўхшамайди. Аммо барчасида умумийлик бор, бу нафақат қондошлик, балки уларнинг маънавий яқинлигида акс этади. Ака укалар билан танишиш чоғида, ҳаёт давом этар экан, инсонийлик деган тушунча ўлмайди, деган хулосага келамиз. Бу асар дунёнинг кўплаб тилларига таржима қилинган, жаҳон адиблари мазкур асар ҳақида бундан кейин ҳам гапири шар эҳтимол. Шу ўринда эса америкалик ёзувчи Курт Вонне гутнинг «Ака-ука Карамазовлар» романи ҳақидаги таърифини келтирсак, ўринли бўлади: «Ҳаётда нимани билиш керак бўлса, барчасини шу асардан ўқиб олиш мумкин». Дарвоқе, буюк Тол стойнинг умри давомида мутолаа қилган энг сўнгги асари ҳам айнан «Карамазовлар» бўлган. Демак, ўзбек адабиётига Достоевский сўзи, руҳияти, фалсафаси ни такрор ва такрор тақдим этган устоз таржимон – Иброҳим Ға фуровдан навбатдаги беқиёс асарни кутиб оламиз, миллий ада биётимизга, ўзбек китобхонига ушбу асар таржимаси ва нашри муборак бўлсин!