Loe raamatut: «Gülnihal»

ŞAHISLAR

Kaplan Paşa: Sancak beyi¹

Muhtar Bey: Kaplan Paşa’nın amcasının oğlu

Hilmi Efendi: Hâkim

Zeynel Bey: Sancak beyliğinin ileri gelenlerinden

Muhtar Bey’in arkadaşı

Şemsettin Bey: İleri gelenlerden

Behram Bey: İleri gelenlerden

Sinan Bey: İleri gelenlerden

Hayri Bey: İleri gelenlerden

Kara Veli: Paşanın yakın adamlarından

Zülfikar Ağa: Tüfekçibaşı

Rıdvan: Zindancı

Çakır: Mezarcı

Hacı Hüsrev: Ahaliden

Raşit: Ahaliden

Selim: Ahaliden

Cafko: Ahaliden

Mestan: Ahaliden

Bir ihtiyar: Ahaliden

Paşo Hanım: Kaplan Paşa’nın annesi

İsmet Hanım: Kaplan Paşa ve Muhtar Bey’in amcasının kızı

Gülnihal: İsmet Hanım’ın dadısı

Yadigâr: Kaplan Paşa’nın cariyesi

Bir kadın, iki çocuk, cellatlar, cariyeler, ahali

BİRİNCİ PERDE
Süslü Bir Oda

BİRİNCİ MECLİS
İsmet Hanım, Gülnihal Kalfa

GÜLNİHAL: “Kızım! Yine söylüyorum, Muhtar Bey canını sakınsın! Sakınmazsa elden gider. Vallahi gider, billahi gider.”

İSMET: “Kadın, sen çıldırdın mı? Ben, daha dün konakta idim. Hanımefendinin ferahlık yüzünden akıyordu. Dudakları, ister istemez gülüyordu. Gönlü ne kadar rahattı, görmedin mi? Oğlu ne kadar ferahta, ne kadar sefada imiş, birer birer söylüyordu, işitmedin mi? Muhtar’ın canına kıyacaklar, diyorsun. Cana kıymak isteyenlerin yüzü öyle güleç durur mu?”

GÜLNİHAL: “Öyle durur hanımcığım, öyle durur. Ben, ömrümün on beş senesini, senin o konak dediğin, ecelin kaza şeklinde geldiği mezarlıkta geçirdim. Damlaya damlaya taşı delen sular gibi, bu kalın kafaya da -göre göre- çok tecrübeler yerleşti. Bunlar sel gibidir kızım! Sakin göründükleri vakit kork! Dokundukları evi temelinden yıkarlar. Bunlar canavar gibidirler iki gözüm! Güler gibi dudakları açılmaya başladığı zaman sakın! Azı dişlerini, yanına vardıkları adamın ta yüreğine saplarlar. Bunlar yılan gibidir efendiciğim! Renklerine aldanma. Kime sürünürlerse zehirlerini ta canına dökerler. Zavallı çocuk! Onların şen yüzlerinin şenliğine, parlaklığına mı bakıyorsun? O, bir düzgündür; uzaktan seyret! Sürünürsen ağzın zehirle dolar. O, bir alevdir, yanına yaklaşma; dokunursan vücudun yanar, kül olur. Sen, Paşo Hanım’ın güldüğüne mi aldanıyorsun? O, insan kanı içerken, insan ciğeri yerken de güler. Sen, yanındakilerinin tatlı sözlerine mi inanıyorsun? Onların gönüllerinde cehennem ateşi kaynasa yine yanaklarında güller açılır. Konağın hâli şu karanlık geceye benzer: Sen, her tarafını sakin, emin sanırsın. Gözler nereye baksa hiçbir şey görmez. Lakin içinde hiçbir vakit zehirli akrepler, kudurmuş köpekler, merhametsiz katiller eksik değildir! Şu pencereden bak: Konak gözünün önünde duruyor da içinde hiç cellattan, zindandan bir şey görüyor musun? İşte içindekilerin taş yüreği de o konağın hâli, küçülmüşüdür. Yüzlerine ne kadar dikkat etsen gönüllerindeki garezden, hıyanetten eser göremezsin. Bu zalimler, mezar gibi, dünya ile ahiret arasında yer tutmuşlar. Dışları çiçekler içinde görünür, içleri ölüm doludur.”

İSMET: “Dadı sus!”

GÜLNİHAL: “Sen daha dünyaya gelmemiştin. Akrabanızdan Ali Bey’in şu meydanda başını vurdular. Hâlâ gözümün önündedir. Kanı, kaynaya kaynaya, iki karış havaya fırlıyordu. Konaktakilerin yine -fıskiye seyrine çıkmış gibi- sefalarından, ferahlarından durulmuyordu.”

İSMET: “Dadı sus! Yüreğim sıkılıyor.”

GÜLNİHAL: “Sen daha bir yaşında idin. Onun küçük kardeşi Kahraman Bey’i şu zindan kapısının önünde astılar. Hiç aklımdan çıkmaz. Zavallı delikanlı, ipini koparmak için ellerini boynuna attı da hep tırnakları ile şah damarlarını kopardı. Yine konaktakiler salıncak sefası yapar gibi eğleniyorlardı.”

İSMET: “Dadı sus! Yüreğim sıkılıyor, diyorum. Beni çıldırtacak mısın?”

GÜLNİHAL: “Sen yeni sütten kesilmiştin. Dün buraya gelen hanımın babasını, bin hile ile kaleye aldılar. Yemin ettiler, kılıç atladılar,² kan yalaştılar, kardeş oldular, yemeğe çağırdılar. İçkiyi halayıklara dağıttırdılar. Ben de içlerinde idim. Birbirlerinin kılına dokunmamak için Allah’ın mübarek adına yemin ederken, bir çift kurşun alnına, bir çift kurşun da göğsüne vurdular. Zavallı şehit! Yaralı aslan gibi bıçağına sarıldı. Bir atılışta odanın orta yerine kadar fırladı. Fırladığı yerde, cansız yıkıldı. Hâlâ hayali, her gece o kılıkta, konağın odalarında dolaşıyor! Yine konaktakiler cümbüşlerini, ahenklerini bozmadılar.”

İSMET: “Dadı, daha söyleyecek misin? Bayılacağım!”

GÜLNİHAL: “Dayını bu evin önünde, çengele astılar! Her çengelin iliştiği yerden dökülen kanlar esvabının üzerinde donmuştu da biçarenin vücudu çiçek açmış leylak ağacına benzemişti. Yine konaktakilerin gülüşlerine, eğlenişlerine baksan baharda mehtaba çıkmışlar sanırdın. Ben daha öyle hainlikler, öyle hınzırlıklar bilirim ki bir evde söylense Allah’ın rahmeti onun etrafından çekilir. Senin gibi bir melek işitse Hakk’ın gazabını görmüş gibi titreye titreye uzuvları birbirinden ayrılır! İşte kızım, bunlar böyle gülerler, oynarlar; böyle de adam yerler, kan içerler.”

İSMET: “Hay, musibet baykuşu! Hangi viraneden çıktın? Mezarlıkta mı ötüyorsun? Ağzın kapansın. Sana sus dedim, işitmedin mi? Kafamı ölülerle doldurdun. Vücudumu tabut sanıyorum. Korkumdan üstüme göz gezdiremiyorum. Benden ne istiyorsun?”

GÜLNİHAL: “ Rahatını, sağlığını istiyorum kızım. Sen, benim hâlimi bilmezsin. Ah, bu kadar senedir derdimi gönlümde saklıyordum. Dert saklamak nedir, bilir misin? Hiç gönlünde dert sakladığın var mı? Yine de Allah ne dert versin ne de saklatsın. İnsan gönlünü kimseye açamazsa içindeki gamların her biri bir parça ateş oluyor, her yapıştığı yeri dağlıyor, her açtığı dağda³ bir cehennem alevleniyor. Bak, daha lakırtılarından korkuyorsun. Ya gönlümü görsen ne yapacaksın? Ben de memleketimde senin gibi bir bey kızı idim. Benim de senin gibi saltanatım, konağım, halayığım, hizmetçilerim vardı. Ben de senin gibi on altı yaşında idim. Ben de senin gibi bir bey severdim. Bilir misin, nasıl severdim? Senin de başında sevda var, söylersem belki anlarsın. İnsan; baharın süslerini, gün batışının mahzunluğunu, sabahın ferahlığını, mehtabın sefasını nasıl sever; yeni doğurmuş analar çocuğunun ilk gülüşünü, babadan yetim kalmış çocuklar annesinin en tatlı sözlerini nasıl severse ben de beyimi öyle severdim! Nasıl sevdiğimi bir türlü tarif edemiyorum da münasebetsiz münasebetsiz şeylere benzetiyorum! Öyle severdim ki -bin kere tövbeler olsun- Acaba Allah’ım kadar mı seviyorum? diye düşünür, korkardım. Belki çektiklerim hep o günahımın cezasıdır. Yanıma geldikçe ömrümün sefasını, dünya lezzeti canlanmış da etrafımda dolaşıyor sanırdım. Yüzüne baktıkça bütün bütün kendimden geçerdim; dünya, gözümün önünden çekilmeye başlardı; varlığım, vücudum arada mahvolurdu. Gözümde, gönlümde, yanımda, canımda yalnız beyim kalırdı. Ah, kahrolsunlar, onun da düşmanları vardı. Onun da en büyük düşmanı, Muhtar Bey’in düşmanı gibi akrabasındandı. Ömründe bir gece, fırsat bulup da yanıma gelecek oldu. Melunlar gece geldiler, konağımı bastılar, beyimi yanımdan ayırdılar, gönlümden kopardılar, gözümün önünde paraladılar. Onun vücuduna bir bıçak dokundukça benim canımda bin yara açılırdı… Ne talihsizim ki o dakikada ölüp de ahirete olsun beyimle beraber gidemedim! Allah, ikimize, yer altında olsun beraber yatacağımız bir yatak nasip etmedi… Gebereceğime bayılmışım.”

İSMET: “Zavallı dadıcığım!”

GÜLNİHAL: “Gözlerimi açtım ki kendimi gemide, elimi ayağımı zincirde buldum. Meğer, beyimin canına kıyan melunlar beni de esir diye cellat suratlı bir herife satmışlar. Denizin dalgaları gemiye doğru yığılıp geldikçe sanki bir mezarlık yerinden oynamış da beni içine almak için çalkana çalkana üzerime atılıyordu. O mezarlar gönlüme, beyimin kucağından, cennetin köşelerinden daha sevgili görünmeye başladı. Mademki beyim mezarda idi, zihnimde ölmekten başka bir arzu bulamadım. Mademki dünyada beyimle beni aynı hâle getirebilecek bir tek ölüm kalmıştı, kendime en yakın ölüm olarak denizi buldum. Ellerimdeki zinciri dişimle kemirmeye başladım. Ben ne kadar çırpındım, ne kadar çabaladımsa esirciler de o kadar dövdüler. Öyle zamanlar oldu ki dayak altında ölmeyi de canıma minnet bildim. Onlar dövdükçe çırpınmaktan, çabalamaktan geri durmadım. Nihayet eziyetten takatim kesildi, vücudumun zayıflığı canımda da kuvvet bırakmadı. Kâh ağladım kâh bayıldım kâh kendimi kaybettim. Nihayet eziyetten eziyete, dayaktan dayağa, hakaretten hakarete, beladan belaya düşerek buralara kadar geldim. Dünyanın bin türlü felaketi, gönlüme bir katılık getirmişti, içimdeki yaralar gide gide kabuk tutmaya başlamıştı. Hamur durdukça nasıl ekşir, göğerirse vakit geçtikçe gönlümde olan kader de öyle tabiatını değiştirmiş, bütün bütün kine, intikama dönmüştü. Elimden geleni yaptım, konağa satıldığımın on beşinci günü beni buraya getiren esircinin gözümün önünde boynunu vurdurdum.”

İSMET: “Ah, zalim! O zavallıdan ne istedin?”

GÜLNİHAL: “Ne mi istedim? Kızım, sen esirci nedir bilmezsin. Elinde iken o kadar eziyet altında idim ki yedi ay, kendimi öldürmeye bile meydan bulamadım. Sebep olup da döktürdüğüm kan yok mu? Her gün benim gözümden alev damlaları dökülüyordu, yine o kanın -soğuk cehennemin dereleri gibi- bir dakika buzu çözülmezdi. Her gün benim ağzımdan ateşler saçılırdı, yine o kan, o pis herifin damarlarında -mercan dalı gibi- taş kesilir, dururdu. Bilmezsin, düşman kanı -kızgın kızgın köpükler saçarak- adamın ayağına doğru döküldüğü vakit, ne kadar lezzetli seyrolunur! Allah, yine de o lezzeti sana bildirmesin! İnsan bir kere kana alıştı mı gönlünün her pasını kanla yıkamak istiyor… İşte ben… Ben esirciyi öldürttükten sonra -cadı gibi- insan kanı görmekten, insan leşi koklamaktan başka bir şeyden lezzet almaz oldum. Paşalık makamı Kaplan’ın babasında iken haremde kan dökülecek işlere benden ziyade sırdaş kimse yoktu. Buraya geldiğime bakma. Geldimse dayının ölümünü hazırlamaya geldim!”

İSMET: “Demek dayımın ölümüne sen sebep oldun, öyle mi?”

GÜLNİHAL: “Ah! Dayın beni dinlese, benim sözümle iş görseydi, bugün Kaplan’ın yerinde otururdu! Hiç, ben dayının ölümüne sebep olaydım, annen bir tanecik kızını benim elime teslim eder miydi? Rahmetli, dikkatli bir hanımdı. İki günün içinde, gönlümün perdelerini birer birer açmış gibi asıl yaradılışımı anladı. Hainliğimin sonradan gelme olduğunu da bildi. İnsanın bazısında bir hâl olur: Aslanın yanına gitse av köpeği gibi kendi hükmü altına alır da kulağını çeker, üstüne biner. Hani geçen sene buraya gelen delikanlı gâvuru unuttun mu? Aslanları nasıl zapt ediyordu? İşte, annende de öyle bir hâl vardı. Yüzüme mahzun gözleri ile baka baka gönlümdeki yaralar bütün bütün kurumaya başladı. Yaradılışım yerinden oynadı, gönlüme mutlaka bir muhabbet lazım oldu. Ben, beyimden sonra kimseyi sevmek mümkün olmaz sanırken anneni sevmeye başladım. İnsan bir belaya düştüğü zaman imdadına bir melek yetişse onu ne kadar severse ben de anneni o kadar severdim.

Annenin hizmetine girdiğim zaman gönlüm hem kendi yanar hem de dünyayı yakar bir cehennem gibi idi. O ateşleri hep annen söndürdü. Gönlümden o azapları hep annen kaldırdı. Biçare kadın! Ben beyimi andıkça o, sabah bulutu renginde mavi gözlerinden çiy taneleri gibi yaşlar dökerdi. Vücudum, kıştan kurtulmuş ağaç gibi yeniden can bulurdu. Bilir misin insana, hâline ağlar bir adam görmek ne büyük tesellidir?”

İSMET: “Benim merhametli anneciğim, benim zavallı dadıcığım! Annemi Allah aldı ise ben duruyorum, ben de senin için ağlarım.”

GÜLNİHAL: “Çocuk! Benim için değil, senin dünyada hiçbir şey için ağlamanı istemem. Tek benim ciğerlerim parça parça olsun gözlerimden dökülsün de senin gözünden bir damla yaş akmasın.

İsmet, bilmezsin ki seni nasıl severim! Ben daha memleketimde iken Allah’ımdan senin gibi şahin gözlü, âşık bakışlı, şafak yüzlü, seher gülüşlü, gonca ağızlı, bülbül sedalı bir çocuk dilerdim. Bu ümidimi, beyime olan muhabbetimden, zihnimden bir dakika bile ayırmazdım. Annenin ağzından çocuğu olacağı sözünü işittiğim vakit, gönlümde ne kadar his varsa yerinden oynadı, ümitlerim tazelendi. Daha sen ananın karnında iken zihnimi bütün bütün hayalin bürüdü. Ah, ecel beyimle aramızı ayırmayaydı, benim de o vakit bir çocuğum olabilirdi. Allah seni verdi. Bizim annenle zati vücudumuz iki ise kalbimiz birdi. Kendi kendime derdim ki: ‘Hakk’ın bize bağışladığı küçük meleğe annesi karnını beşik yapıyorsa ben de kucağımı salıncak yaparım. Hanım süt verecekse ben de can veririm!’ Gonca tomurcuğu gibi dünyaya geldin, önce benim nefsimle açıldın, önce benim yüzüme güldün. Bu hainler dayını kapıp da annen kederinden humma ateşleri içinde yana yana ahirete gittikten sonra sen de ölürsen ben bu dünyanın azabını nasıl çekerdim? İki gözünden mahrum olup da yalnız hayal ile yaşayan biçareler gibi, beyimle annenden ayrılalı yalnız senin için yaşıyorum.

İsmet! İsmet! Bana bir günah işlemeyi emretme! Billahi, onu da yaparım! Seni dünyada rahat yaşatmak için ahirette cehennemden hiç kurtulmamayı göze alırım. Ahdim var: Seni hiçbir şey için mahzun etmemeye, sana hiçbir vakit bela yüzü göstermemeye çalışacağım! Annen ölürken baş ucunda yemin ettim. Allah’ın kılıcı üstümüzde, Azrail’i yanımızda idi. Bir kere düşün, öyle yemin nasıl tutulur!”

İSMET: “A, dadıcığım! Hem ‘Seni mahzun etmeyeceğim!’ diyorsun hem de akşamdan beri ağzında ölümden, ayrılıktan başka bir şey yok. Ölümü öyle tasvir ediyorsun ki insan mezardan çıksa o kadar iyi bilmez. Muhabbeti öyle tarif ediyorsun ki uyanık zamanında gönlümün dili olsa o kadar tesirli söyleyemez. Bütün sinirlerim yerinden oynadı. Şimdi bey de gelecek… Beni bu hâlde görürse ne der.”

GÜLNİHAL: “Bey mi gelecek? Ya Rabbi, sen hâlimize merhamet et! O, eceline âşık olmuş, Azrail’i kovalayıp duruyor!”

İSMET: “Kadın, niçin böyle uğursuz uğursuz sözler söylüyorsun?”

GÜLNİHAL: “Ah, çocuk! Sen, hâlâ bu dünyayı seyir yeri zannediyorsun. Muhabbet gönlünü sarmış, gözlerini bürümüş… Ne tarafa baksan gülecek, eğlenecek şeyler görüyorsun. Muhtar Bey tıpkı aslan yaradılışında. Karşısındakinin yılan olduğunu hiç düşünmüyor. Üzerine salına salına gidiyor. Yılan, aslanla pençeleşmeye gelmez; uzaktan üstüne atılır, beline sarılır, kemiklerini kırar!

Kızım, konakta Muhtar’ın sözü geçiyor. Adına ‘Fukara Babası’ diyorlar. Bu hainlerin beyninde fukara babası, ‘ölümüne karar verilmiş adam’ demektir, biliyor musun? Sen konağa gittikçe oradakilerin yüzü gülüyor, lakin güldükçe yüreklerindeki zehir dudaklarından dökülüyor. Onu ben görürüm. Ah, bir türlü size meram anlatamayacağım. Muhtar da dayın gibi kendini telef edecek! Sen de annen gibi azaplar, eziyetler içinde helak olacaksın. Yine, asıl ne olursa bana olacaktır. Beyimin muhabbeti yüreğimde bir yangın yeri gibi kaldı. Annenin hayali, zihnimde solmuş güle benzedi. Dünyanın cefasından gönlüm paralana paralana tükendi; canım, üzüle üzüle mahvoldu. Hepsinin yerine, yalnız sen kaldın. Şimdi kendini helak edip de Allah’la uğraştıra uğraştıra beni ahirete lanetli mi göndereceksin?”

İSMET: “Dadıcığım, şimdi ne yapabilirim? Beyi ben çağırmadım, vallahi ben çağırmadım. Kendi geleceğim, diye haber göndermiş! Nasıl olmaz, diyeyim? Ona can mı dayanır?”

GÜLNİHAL: “A, kızım! Bir gece görüşmemeye katlanamıyorsun da kıyamete kadar ayrılıktan korkmuyor musun?”

İKİNCİ MECLIS
Evvelkiler, Bir Cariye

İSMET: (cariyeye) “Ne oldu kız?”

CARİYE: “Beyefendi geldi!”

(İsmet, sevine sevine kapıya doğru koşar.)

GÜLNİHAL: “Ah, çare yok, kader yerini bulacak… Biçare, sevine sevine karşılamaya koşuyor! Allah’ım, bu kadar günahsız kullarına merhamet et de benim gönlümü, benim aklımı yalancı çıkar!”

ÜÇÜNCÜ MECLİS
İsmet Hanım, Gülnihal Kalfa, Muhtar Bey

MUHTAR: “İsmet’im, keyfin mi yok? Yüzüne bir mahzunluk çökmüş. Dudaklarındaki gülümseme eğreti gibi duruyor!”

İSMET: “Hayır beyim, bir şeyim yok! Dadım sizin için birtakım tehlikelerden bahsetti de sinirlerime dokundu.”

MUHTAR: “Benim için tehlikelerden mi bahsetti? Allah Allah! Sen, dadının sözlerine mi bakıyorsun? Efendim, kadın yüreği daima zayıf olur. Zayıf yürekte daima korku yatar. Ben burada Allah’ıma, kılıcıma dayandım, öyle duruyorum. Kimsenin, bir kılıma dokunmak haddi değildir. Babamın kanı damarlarımda, senin muhabbetin gönlümde iken korku belki aslanın gönlüne girer, benim kalbime girecek yol bulamaz!”

GÜLNİHAL: “Ah, beyim, benim yüreğim o kadar katıdır, o kadar katıdır ki öldükten sonra göğsümden çıkarsanız belki bir kılıç dövdürebilirsiniz. Ölümden korkmayan, hiçbir şeyden korkmaz! Dünyada da benim kadar ölümden korkmaz kimse yoktur. Hâlimi bilmezsiniz. Bana bir saat yaşamak, bir hafta can çekişmekten eziyetli gelir. Ben korkuyorsam sizin için korkuyorum. Gözünüzü birtakım hülyalar bağlamış, gittiğiniz yerleri doğru yol sanıyorsunuz. Bilmiyorsunuz ki önünüzde ecel tuzakları kuruluyor, cehennem kuyuları kazılıyor!”

MUHTAR: “Acayip şey! Ben kime ne yaptım ki önümde ecel tuzağı kurulacak?”

GÜLNİHAL: “Kime ne mi yaptınız? Bundan evvel bu memlekette babanız hüküm sürüyordu. Bundan sonra da siz hüküm sürebilirsiniz. Halk, sizin ömrünüze dualar ediyor. Paşa, niçin ölümünüze çalışmasın? Daha söyleyeyim mi? Siz, onunla en büyük arzusunun arasında bir setsiniz. Vücudunuzu dünyadan kaldırmak istemez de ne yapar? Herif İsmet’i seviyor, İsmet’i alacak! Anladınız mı?”

(İsmet, bir nefret çığlığı ile mindere yığılır.)

MUHTAR: (İsmet’in yanına koşarak ve Gülnihal’e son derece kızarak) “Ne söyledin?”

GÜLNİHAL: “Sizin sevdiğiniz gibi seviyor, demiyorum. Köpek tavşanı nasıl severse öyle seviyor: Tutacak, kemiklerini kıracak, kanını yalayacak! Kasap koyunu nasıl severse öyle seviyor: Canına kıyacak, etini satacak, yününden para kazanacak! O, şimdi iki şey düşünüyor: Biri sizi yok etmek, biri İsmet’i almak! O vakit bu memleketi istediği gibi esir eder. O vakit bütün soyunuzun malı ona kalır. O vakit topraklar doyurası gözleri belki doyar!”

MUHTAR: (acı acı gülerek) “Şu serseme bak!”

GÜLNİHAL: “Beyim, o kadar kendine güvenme! Senin gönlünde sevda var. Ellerin aslan pençesi, vücudun yıldırım alevi kesilmiş! Daima açıktan uğraşmak istiyorsun, daima meydanda dövüşmeye çalışıyorsun. Onda da zalim sevdası var, mevki deliliği var, mal tamahı var, haset illeti var, kin belası var, elindekini kaybetme korkusu var, İsmet’i elinden alıp da seni kederinden öldürme hülyası var! Bu hisler, onun gönlünde yedi başlı bir ejderha kesilmiş: Kimi sokar kimi ısırır kimi yutar kimi sarar kimi koparır kimi vurur kimi zehirler! Bu kadar kuvvetle uğraşılmaz, bu kadar hıyanetle başa çıkılmaz! Beyim, kendini sakın. Beyim, İsmet’e merhamet et de ihtiyatlı davran!”

İSMET: “Kadın! O köpek benim beyime ne yapabilecekmiş? Bakayım beni mi alır, yoksa cenazemi mi alır?”

GÜLNİHAL: “Beyinle senin cenazeni almaktan başka büyük daha ne yapsın?”

MUHTAR: “İsmetçiğim, sen hiç merak etme! Kesip attığım tırnağa bile dokunamaz.”

GÜLNİHAL: “Kesip attığınız tırnağa niçin dokunsun? Vücudunuzun en can alacak tarafına dokunur!”

MUHTAR: (hiddetle) “Ne yapabilir?”

GÜLNİHAL: (hiddetle) “Öldürür!”

MUHTAR: “Be kadın, hiç halkı düşünmüyor musun? Biraz önce herkesin bana ne kadar muhabbeti olduğunu sen söylüyordun!”

GÜLNİHAL: (acı acı gülerek) “Halk mı? O, size kıymak isteyince halkın ortasında mı kıyar sanıyorsunuz? Biz, çok, halka kendini sevdirmiş beyler gördük! Ziyafetler arasında, sohbetler içinde paraladılar. Halk, bazısını ölür ölmez unutmadı, aramaya kalkıştı. Arayanların üzerine beylerinin başını atıverdiler! Arkasından da birkaç kese altın serptiler. Beyi aramaya gelenler başı bıraktılar, altını kapışmaya başladılar. İçlerinde, iki saat evvel taptığı adamın kellesini kana boyanmış perçeminden tutup da altın yağmasına yer açmak için ötekinin berikinin üzerine atanlar da vardı. Hem ne hacet? Şimdi paşa şu kapının önüne iki cellat saklasa da siz çıkarken vurdursa halk ne yapar?”

İSMET: “Ay, kadın! Bizi bu gece sabaha kadar zehirleyip duracak mısın? Bir çare düşünüyorsan söyle! Yoksa sesini kes, artık elverir!”

GÜLNİHAL: “Düşmanlık bu dereceye geldikten sonra düşmanca davranmaktan başka, belanın önünü almaya çare yoktur. Halk ayaklanmaya hazır duruyor. Zalimler kiminin babasını öldürmüşler, kiminin oğlunu asmışlar, kiminin karısına dokunmuşlar, kiminin kızını kaçırmışlar, kimini dövmüşler, kimine sövmüşler, hepsini de soymuşlar! Herkes, içine düştüğü beladan kurtulmak istiyor. Kimse rahatça yaşamak için canını ortaya koymaktan çekinmiyor. Önlerinde bir adam, bir zabit arıyorlar! Beyefendiye geliyorlar, yüzlerine bile bakmıyor.”

İSMET: “Karı, sen çıldırdın mı? Beyimi kurtaracağım diye ateşin ta ağzına mı atmaya çalışıyorsun?”

GÜLNİHAL: “Ah… Acaba Allah bana o günleri gösterecek mi? Ben, bir kere beyi bu kadar günahsızın önünde göreyim… Yüz binlerce adamın canını, ırzını, malını kurtarmak için ateşin ağzına atılsın… Hiç şüphem yoktur ki Allah yardımcısı olur, melekler yardımına gelir! Memleketten bu belanın vücudu kalkar. Senin canından, rahatından gönlüm emin olur. Ben de o zaman türbe ziyareti yapar gibi her gün ayaklarına kapanır, ağlaya ağlaya ömrüne, saadetine dua ederim! Ama Allah’ın isteği başka imiş de bey bu yolda gidermiş… Şu ufacık şişeyi gördün mü? İçindeki su, iki ruhu dünya meşakkatinden kurtarmaya kâfidir! Bunu ben yanıma alır, seni de elinden tutar, mezarına götürürdüm. ‘Kızım! Felek, üzerimize bir canavar musallat etti. Burada insan yaşadığını istemiyor. Kırk saatte bir ucundan öbür ucuna varılamayan koca bir memleketi, padişahın toprağından kopara kopara ayırmak istiyor. Bu kadar insanın arasında bir kahraman, bir melek peyda olmuştu. Padişaha toprağını, erkeklere karılarını, kadınlara kocalarını, annelere çocuklarını, çocuklara babalarını ve herkese hakkını vermek için canını ortaya koydu. Hepimizin uğrunda şehit oldu. Vücudu toprağa girdi ise ruhu göğün en üst katında seni bekliyor! Kendini, öyle bir kahramanın, öyle bir meleğin kadrini, şanını bilen bir kız arkasından yaşamaz!’ koynumdaki zehrin yarısını elimle sana içirirdim, yarısını da kendim içerdim. Çocukken beşiğine götürdüğüm gibi bu yaşta iken de kucağıma alır, gülerek, oynayarak kara toprağa indirirdim. Üçümüz de bir günde ölürdük. Üçümüz de bir günde bu alçak dünyadan kurtulurduk!”

MUHTAR: “Gülnihal, ne kadar münasebetsiz şeyler söylüyorsun! Şimdi sizin keyfiniz gelecek diye padişahın adamına isyan mı edelim?”

GÜLNİHAL: “O kadar hürmetli bir ismi niçin ortaya atıyorsunuz. Padişah, onu bilir mi? Onun padişahı tanıdığı var mı? O, kendini bu memlekette padişah gibi tutuyor! Padişah nerede kalır? O, herkesin malını kendinin, ırzını kendinin, canını kendinin biliyor. Elinden gelse, haşa, Allahlık davası edecek! Paşa olalı iki yıl oluyor… Gün geçmedi ki on beş günahsızı öldürmesin! Mübarek bayram günü biri on üç, biri on beş yaşında iki masumu -atının önünden geçtikleri için- çengele astırdı. Padişahın bunlardan haberi var mı? Olsa razı olur mu?”

MUHTAR: “Kadın sus! Ben ölürüm de onu bunu yok edip cenazelerine basarak devletin bir makamına çıkamam! Ben, hükûmet köşesini akrabamın kanı ile boyayıp da üzerine oturamam! Anladın mı?”

GÜLNİHAL: (soğuk bir özür dileyişle) “Öyleyse beyim, Allah yardımcınız olsun! Bundan sonra bana duadan başka yapacak bir şey kalmadı…” (Çıkar.)