Władysław Bieńkowski. Biografia polityczna

Władysław Bieńkowski był przedwojennym komunistą. W 1941 roku przedostał się ze Lwowa do Warszawy, gdzie wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej. Z czasem został bliskim współpracownikiem Władysława Gomułki. Po wojnie był między innymi członkiem Sekretariatu KC i ministrem oświaty. Należał w tamtych czasach do najważniejszych ideologów partyjnych w Polsce. Narastające w latach 60. krytyczne nastawienie Bieńkowskiego do władz doprowadziło do usunięcia go w 1969 roku z PZPR. W późniejszym okresie Bieńkowski współpracował z Komitetem Obrony Robotników oraz Towarzystwem Kursów Naukowych. Zmarł w 1991 roku.

Bartłomiej Kapica w swojej książce nie ogranicza się do rekonstrukcji biografii jednego z ważniejszych marksistowskich intelektualistów, który po latach zdecydował się zająć krytyczne stanowisko wobec totalitarnego państwa i wesprzeć opozycję. Autor stara się również odtworzyć kontekst instytucjonalny, w którym funkcjonował Bieńkowski – państwa rządzonego przez komunistów i szeroko rozumianego ruchu komunistycznego. Zastanawiając się nad źródłami przekonań Bieńkowskiego, stawia pytanie o ich spójność z czynami. Stara się przy tym uniknąć zarówno łatwych osądów, jak i bagatelizowania pracy Bieńkowskiego na rzecz komunistycznego reżimu.

To książka, której w Polsce brakowało. Poznajemy losy życia i wybory ideowe jednej z czołowych postaci ruchu komunistycznego, o momentami istotnym wpływie na polskie życie polityczne . Doceniam szczególnie obiektywizm, wyważenie, profesjonalny dystans autora, który jednocześnie nie waha się przed opisaniem mechanizmów budowy niedemokratycznego systemu i idei politycznych, których realizacja mimo szczytnych haseł w praktyce oznaczała zniewolenie i cywilizacyjną zapaść.

dr hab. Radosław Ptaszyński, prof. US