Loe raamatut: «Ак фәрештә = Белый ангел»

I бүлек

…Офыкта таң беленеп килә. Чык суы белән битемне юарга дип, бакчага чыктым. Алмагач чәчәкләре арасыннан ераккарак күз салсам, гаҗәеп күренешкә тап булдым. Анда һәркемнең балачагы чагыла. Ул болында теләгәнчә уйнап, теләгәнчә җырлап була, ул болында вакыт та туктап тора, имеш. Бу могҗизаны якыннанрак күрәсем килде.

Мондагы гүзәллекне сөйләп бетерерлек түгел! Бер тарафта аллы-гөлле күбәләкләр бөтерелә, бер тарафта салават күпере төсенә кереп, чык тамчылары ялтырый. Биектән өздереп-өздереп тургай сайраганы ишетелә. Һавада йөзгән болытларның кайберләре, ара-тирә җиргә төшеп, тирә-юньне ак томанга күмә. Дөньяңны оныттырырлык гүзәллек! Боларны күргән кешенең күңеленә һич кенә дә начар уй кермәс кебек…

Сары чәчәкләр тулы яшел болын!.. Шуны иңләп-буйлап, сөенә-сөенә йөгереп йөргән чагымда, ак күлмәк кигән бер кызчыкны күрдем дә тукталып калдым. Дөньясын онытып, шул чәчәкләр, тузганаклар белән уйнаган, аларны иркәләгән ул кыз мине күрми дә. Сары чәчәкләрдән такыялар үрә, тузганак мамыкларын җилгә очыра.

Ул да минем күз карашымны сизде бугай. Миңа карап елмайды да, Әти! – дип, әллә кайсы тарафка китеп югалды. Учларымда тузганак мамыклары белән сары такыялар гына калды.

Мин ул чәчәкләрнең сурәтен дәфтәремә төшердем дә юлга чыктым. Бөтен дөньяны хушландырып, гөл исе таралды…

Ак фәрештә

 
Тузганаклы болын
Уртасында бер кыз
Әй очыра җилгә
Тузганакны өреп.
Күзләренә карый
Иң-иң якты йолдыз,
Ул очырган мамык
Ак фәрештә кебек.
 
 
Тузганаклы болын
Кичә сары иде,
Бүген иртән аны
Аклык китте күмеп.
Әй очыра җилгә
Тузганаклар илен
Ак күлмәкле бер кыз,
Ак фәрештә кебек.
 
 
Тузганаклы болын
Булырбыз бер без дә,
Безне күреп, гөлләр
Һаман торыр көлеп.
Мәңгелеккә алып
Китәр безне көз дә –
Очар безнең җаннар,
Ак фәрештә кебек.
 

Мин туганда…

 
Мин туганда, җирне моңга күмеп,
Сандугачлар сайрап торганнар.
Мин туганда, яшел яулык ябып,
Шаулап торган яшел урманнар…
 
 
Мин туганда, кырда игеннәрнең
Башаклары тула башлаган.
Мин туганда, сыерчыклар кунып
Су эчкәннәр безнең басмадан.
 
 
Мин туганда, кояш, түргә менеп,
Җылы нурын чәчкән дөньяга.
Мин туганда, җиләкләре пешеп,
Алсуланып киткән Җир-ана.
 
 
Мин туганда, чишмә челтерәве
Чыңлап торган яшел тугайда.
Мин туганмын алтын кәрәзләргә
Бал кортлары ширбәт җыйганда.
 
 
Мин туганчы, дөнья башка булган,
Мин тугачтын, дөнья үзгәргән…
Каян килсен җиргә мин югында
Минем җанда туган йөз галәм.
 

Йа Аллаһым!

 
Йа Аллаһым!
Кичер мине, кичер.
Догаларым кабул кылсаң икән!
Аз ялвардым Сиңа.
Иртәрәк шул
Китәм бугай Рәхмәт үзәненнән.
 
 
Иртә китәм.
Әйе, артык иртә.
Кылып бетмәс инде бөтен догам.
Күңелемә ут бир, ләкин сакла,
Йа Ходаем, тәмуг утларыннан!
 
 
Йа Аллаһым!
Тагын бер кат кичер,
Бәрәкәтле үтмәсә бу көнем.
Әгәр әмер итсәң,
Гарәфәнең
Үзәнендә мәңге калыр идем.
 
 
Иртә әле,
Әйе, бөтен догам
Өзелмәде әле үзәгемнән.
Мәңгелеккә диеп саубуллашып
Китә алмам Рәхмәт үзәненнән!
 

Таш өстендә үскән куаклар

 
Күңел сурәтемә һәрчак шулай
Сеңеп калыр инде бу яклар.
Горуранә миңа карап тора
Таш кыяда үскән куаклар.
 
 
Күңелем дә, читлекләрен ватып,
Азатлыкка очкан кош төсле.
Таш кыяда шытып үскән куак
Каян ала икән бу көчне?
 
 
Могҗиза бу!
Аллаһ могҗизасы,
Бер гыйбрәт тә – аңлый алганга.
Башны ию кирәк түгел икән,
Таш өстендә хәтта калсаң да!
 
 
Ашың булса әгәр,
Башың булса,
Күкләреңдә аең бер калкыр.
Үзебез дә – илсез-җирсез килеш
Таш өстендә үскән куактыр…
 

Мөфти хәзрәт

Үлгәннән соң макталу вә сагынылу – терек булу, әмма терек вакытта макталу – үлү вә онытылу.

Ризаэддин Фәхреддин

 
Түзеп булмас!..
Түзеп булмас янә безнең җирдә
Шайтан өермәсе калкуга.
Тел сагына – Тукай,
Дин сагына
Фәхреддине кирәк халкыма!
 
 
Берәүләрне артык борчыганда
Ватандагы рухи төрлелек,
Кире кайтчы безгә, әй Фәхреддин,
Кире кайтчы безгә, терелеп.
 
 
Без – мохтаҗлар.
Рухның сүрән чагы.
Хаҗәт безгә иман-тәрбия.
Һичьюгында, синең сабакларың
Җитеп торыр иде әлегә.
 
 
Түзеп булмас!
Шайтан өермәсе
Илгә, телгә, дингә кул сала.
Кайт син безгә, кайтчы, мөфти хәзрәт,
Рухың белән генә булса да.
 

Очрашу

 
Төн уртасы.
Ишек шакый берәү.
Апрельнең соңгы көннәре.
Юкса күптән юк иде лә безгә
Тукай әфәнденең килгәне.
 
 
Ишек ачтым.
Бергә каhвә эчтек.
Төне буе шигырь сөйләде.
Ул киткәндә, бер үкенеч булып,
Җирдә калган икән сөйгәне.
 
 
Тынып калдык.
Тынып торды бермәл.
Ютәлләде янә, буылды.
Сораштырды: «Яшьти, ничек, –
      диеп, –
Сезнең яңа гасыр буыны?»
 
 
Саубуллашты.
Юлга чыгып китте.
Бер борылып бакты – түзмәде.
Офыктагы ал таң яктысыннан
Карап тора Тукай күзләре.
 

Исхакый

 
«Милләтебез!» диеп, янып-көеп,
Без яшәргә тиеш, без – бакый!
Дөрес юлны күрсәткәнең өчен,
Мең рәхмәтләр сиңа, Исхакый!
 
 
Инкыйразга ике гасыр алдан
Кисәткәнсең ярый…
Без – исән!
Башың ию хаҗәт микән илгә,
Ватаныңда үзең изелсәң!
 
 
Син киткәч тә, милләтебез күге
Бер каралды йә бер аязды.
Казан урамнары хәтерлиләр
Яуширмәдән килгән Гаязны.
 
 
Казан йортларына сеңеп калган
Синең аваз булып: «Азатлык!»
Инкыйразга барса туган халкың,
Яшәвең дә җирдә газап бит.
 
 
Ләкин яшәү күпкә ләззәтлерәк,
Көтеп яту түгел казасын.
Чит илләрдән торып әле һаман
Милләтеңә хатлар язасың.
 
 
Без атларга тиеш ялгышмыйча,
Туры юлда синең эз балкый!
Син яшәсәң, яшәр милләтебез,
Ышан безгә, ышан, Исхакый!
 

28 ноябрь, 2006

Мөдәррис Әгъләм истәлегенә

 
Кабер кебек салкын көз урамда,
Кабер кебек салкын бар галәм.
Җәсәдеңне җиргә иңдерсәк тә,
Рухың белән илдәсең, Әгъләм!
 
 
Караңгылык – көздә генә түгел,
Тормышка да хас ул каралык.
Бүген менә, салкын көздә өшеп,
Без дә Әгъләм булып карадык.
 
 
Ә ул туңмый бүген, өшеми дә,
Салкын канлы бүген үзе дә.
Кызыл гөлчәчәкләр төшеп калган
Карда яткан кайнар эзенә.
 
 
Сабагыннан өзелеп калган чәчәк…
Кабер кебек салкын бар галәм.
Җәсәдеңне җиргә иңдерәбез,
Рухың белән илдәсең, Әгъләм!
 

17 май, 2007

Бәлки, язмыш мине ишетер…

Зөлфәт

 
Матәм бүген. Кичә чәчәк аткан
Шомыртларга кадәр моң тулган.
Җирдән китеп күпләр откандыр ул,
Җирдән китеп күпләр оттырган.
 
 
Шагыйрь китә. Офыкларга китә.
Болытларга китә, күкләргә.
Ярсу яшен булып яшьнәр өчен,
Болытларны ярып күкрәргә.
 
 
Бу дөньяны моң-гөлләргә күмеп,
Үз язмышын салып иңенә,
Китә шагыйрь. Кайтырга дип китә, –
Сүз ул чорларны да чигерә.
 
 
Юк, оттырмый шагыйрь – ота гына!
Язмыш аны бүген ишеткән.
…Офыкларны ярып дәшә берәү,
Аваз бирә берәү… бишектән.
 

Без – бер халык!

 
Күк йөзендә безгә юл күрсәтеп,
Йолдыз тора янып.
Нинди кавемнәргә бүлсәләр дә,
Без – бер халык!
 
 
Каракошлар һәрчак яши, безгә
Кыска гомер теләп.
Нинди генә сынау кичерсәк тә,
Без – бер милләт!
 
 
Без чыгарбыз әле бу тормышның
Төпләреннән калкып,
Бер шауларбыз әле диңгез булып –
Без – бер халык!
 
 
Күк йөзендә үз юлың бар икән,
Ул җирдә дә кирәк!
Ничек кенә дәшсәләр дә безгә,
Без – бер милләт!
 

Are you?

Америкага барып кайткан дустым Рушанга

 
Чит илләрдә йөргән чакта
Әйләнеп китсә башың,
Сораганнардыр ул синнән:
– Are you Russian?¹
 
 
Диңгез арты гына түгел,
Океан артына аштың.
Иң хөр дәүләтнең берсендә
Are you Russian?
 
 
Син анда да ашамадың
Буш ботларының ашын.
Сәер караш тилмерткәндер:
– Are you Russian?
 
 
Сораулары гел бертөрле,
Юкса дөнья безгә тар.
Сорасыннар иде лә ул:
– Are you Tatar?
 

Татар сүзе

 
Казан өсләренә томан төшкән,
Читләрендә бераз балкыш бар.
Татар сүзе шундый ялгыз монда,
Алга чыкса, кемнәр алкышлар?!
 
 
Татар сүзе шундый авыр хәлдә –
Башкаласын никтер тарсына.
«Әллә китеп барыйм микән, – ди ул, –
Ачу итеп монда барсына».
 
 
Татар сүзе шундый авыр хәлдә,
Юк сыеныр җире, юк йорты.
Күпләрне ул үзе ташлап китте,
Күпләр исә аны онытты.
 
 
Татар сүзе…
Шагыйрьләрдә калган,
Йөрәкләргә кадар ук булып.
Казан өсләренә төшкән томан
Янып китәр сыман ут булып!..
 

Кызыл юл

 
Төн яулаган чакта кара күкне,
Кызыл таңга килеп юлыга.
Мин дә бүген яңа җырлар эзләп
Кереп барам кызыл юлыма.
 
 
Илhам эзләп, мин төннәрне гиздем,
Ә алдымда… кызыл таң гына.
Һәр таң саен яңа хисләр ява,
Һәр таң саен өмет кабына.
 
 
Офык чикләрендә төннәр яна,
Ялкын таңга барып сыенган.
Карурманнар буйлап сөю эзлим
Күңелемнең кызыл юлыннан.
 
 
Таң ялкыны сагышларны яга,
Кызыл юллар ята алдымда.
…Һәр таң саен яңа хисләр ява,
Һәр таң саен өмет кабына.
 

Казан

(Этюд)

 
Башын күтәргән Кол Шәриф,
Бардыр бер тын аласы.
Болытларда –
Сөембикә ханбикә манарасы.
 
 
Колонналары артыннан
Университет көлә.
Казансуга чумган Кояш,
Кызу булганга күрә.
 
 
«Казан-Арена» түзәрме
Казансудагы моңга?
Тәңкәләргә чуарланган
Хан каберлеге туңа…
 

Төрки кардәшләргә

 
Җир-ананың кочагында яшәп,
Күңелебез күккә үрелгән.
Нәселебез уртак. Туганбыз без
Алтайдагы ана бүредән.
 
 
Төскә-биткә төрле, ә шулай да
Йөрәгебез тибә бер булып!
Кулыбызда – ияр,
Очабыз без
Киләчәккә таба ыргылып.
 
 
Җир-ананың газиз балалары,
Бабалардан килгән ут җанда.
Аюлар да өннәренә сеңә,
Безнең атлар юртып узганда.
 
 
Бабалардан килгән өмет җанда,
Без үтәсе юлдан кем үтәр?
Мәңгелеккә таба юллар озын,
Юртакларын җигә түркләр!
 

Уртак түбә

 
Дәмәшкъка сәяхәткә килдек,
Кунакханә таба белмәдек.
Бер төрек hәм ике татар бергә
Шәhәр үзәгенә юнәлдек.
 
 
Төн кунарга урын эзләп йөрдек,
Белмим, кемнәр ничек эшлиләр?
Төн кунарга төрекләргә кердек –
Бар бу җирдә яхшы кешеләр.
 
 
Чәй эчмәдек, каhвә – иске нәрсә,
Заманчалап «Pepsi» чөмердек.
Ярый әле аңлы телебез бар,
Иркен сулап җирдә йөрерлек.
 
 
Чакырмаган кунак – яман, диләр…
Без татарлар шулай диябез.
Әфәнделәр: «Бар да уртак, – дия, –
Уртак күк бар – уртак түбәбез!»
 
 
Нишлисең бит, дөнья – уртак нәрсә,
Бер үк Галәм, Кояш, Җиребез.
Бу дөньяда күпме яхшылык бар –
Рәхмәт әйтә белми йөрибез.
 

Шәрык иле

 
Ясмин чәчәкләре елап калган…
Йөземнәре таңда өлгерә.
Шам иленең якты мизгелләре
Тартып тора әле бүген дә.
 
 
Урта диңгез кочагында дулкын
Ил ярына бәрә… Комлана.
Мин булмаган бөтен җир дә гаҗәп!
Мин кайтмаган җирдә моң кала.
 
 
Иркен киңлек…
Йөзем…
Ясмин исе…
Күз яуларын алыр гүзәллек.
Шәркый дөнья:
Ясмин чәчәкләре, диңгез-чүлләр…
Ә без… Без – гареб.