Loe raamatut: «Agady talmudyczne», lehekülg 13

VIII. Klęska Hamana

„Owej nocy sen króla został zakłócony”. Właściwie nikt tej nocy nie zmrużył oka.

Estera zajęta była przygotowaniem uczty dla Achaszwerosza i Hamana, Mordechaj pościł i nie ustawał w modłach, Haman zaś krzątał się przy wznoszeniu szubienicy, na której zawisnąć miał Mordechaj.

Powiada wtedy Bóg do Anioła Snu:

– Moim dzieciom grozi straszne niebezpieczeństwo, a ten złoczyńca śpi sobie w najlepsze w łóżku. Idź i odpędź od niego sen.

Zstępuje Anioł Snu na ziemię i budzi Achaszwerosza. Potrząsa nim i apeluje do jego sumienia:

– Niewdzięczniku, idź i podziękuj twemu wybawcy.

– Co się dzieje – woła obudzony Achaszwerosz – Komu winienem wdzięczność?

I żeby sobie przypomnieć, każe przynieść Kronikę Wydarzeń. Królewski pisarz, syn Hamana, bierze Kronikę i zaczyna czytać. Dochodzi do wydarzenia, które opisuje, w jaki sposób Mordechaj uchronił Achaszwerosza przed spiskiem Bigtana i Teresza. Chcąc to zataić przed królem, przerzuca kartkę i zamierza dalej czytać. Kartka Kroniki z zapisem o spisku sama się jednak odwraca i staje przed oczyma czytającego. Ten znowu ją przewraca. Doprowadza do Achaszwerosza do wściekłości.

– Jak długo będziesz mi tu przewracał kartki? Czytaj po kolei.

– Nie mogę tego czytać – powiada syn Hamana.

I nagle słowa tekstu zaczynają same siebie odczytywać.

Kiedy Achaszwerosz usłyszał imię Mordechaj, uspokoił się. Zachciało mu się spać. Kiedy nad ranem zapadł w głęboki sen, ujrzał w nim stojącego nad sobą Hamana z mieczem w ręku, gotowego zadać cios. W tej samej chwili rozległo się pukanie do drzwi sypialni i Achaszwerosz obudził się. Przestraszony zawołał:

– Kto tam?

W odpowiedzi słyszy, że za drzwiami stoi Haman.

– Nie, to nie jest sen – pomyślał Achaszwerosz – To prawda.

I szybko pobiegł wpuścić Hamana.

Gdy tylko Haman się pokazał, król zapytał go:

– Co powinien uczynić władca, chcąc kogoś uszanować?

Usłyszawszy to pytanie, Haman od razu pomyślał, że chodzi o niego. W takim razie należy zażądać jak najwięcej.

– Królu mój i władco – rzekł Haman – powinieneś ubrać tego człowieka w królewskie szaty, posadzić na królewskiego rumaka i włożyć mu na głowę koronę królewską…

Achaszwerosz na dźwięk słowa „korona” zmienił się na twarzy. Po głowie przebiegła mu myśl:

– Oto rozwiązanie zagadki mego snu. Haman ma ochotę na moją koronę.

I hamując wzbierający w nim gniew, rozkazał:

– Biegnij szybko i uczyń tak z Mordechajem.

– Panie – zaczął bełkotać ze zdumienia Haman. – O jakiego Mordechaja chodzi?

– O tego Zyda, Mordechaja.

– Czy jeden Mordechaj znajduje się wśród Żydów?

– Chodzi mi o tego Mordechaja, który siedzi w bramie królewskiego pałacu.

– O tego Mordechaja? Czy nie za duży to dla niego honor? Myślę, że zadowoli się czymś znacznie mniejszym. Wystarczy podarować mu jakieś miasteczko albo rzekę.

Tego Achaszwerosz nie mógł już zdzierżyć i ryknął jak rozwścieczony lew:

– Masz wszystko wykonać co do joty! Tak, jak sam proponowałeś.

I zaraz wezwał Achaszwerosz Hatacha i Charbone, którym polecił dopilnować, żeby Haman nie zaniedbał najmniejszej rzeczy.

Haman stał jak wryty. Drżały mu ręce i nogi. Oczy wbił w podłogę. Świata wokół siebie nie widział. Nie wiedział, co się z nim dzieje. Zgięty w pół wszedł do skarbca królewskiego i wyjął królewskie szaty wraz z regaliami. Przybity i zmieszany wstąpił do stajni i wybrał najpiękniejszego konia, po czym zarzuciwszy na ramiona królewskie szaty, udał się do Mordechaja.

Mordechaj ujrzawszy z daleka Hamana z koniem, powiedział do swoich uczniów:

– Uciekajcie, dzieci. Ratujcie się. Złoczyńca zmierza do nas. Na to dzieci zgodnym chórem odpowiedziały:

– Nie rozstaniemy się z tobą. Razem żyliśmy i razem umrzemy.

Owinął się Mordechaj tałesem i zaczął wznosić modły do Boga.

Tymczasem Haman podszedł bliżej. Zatrzymał się i czekał, aż Mordechaj skończy się modlić. Gdy to nastąpiło, Haman zwrócił się do niego tymi słowy:

– Sprawiedliwy mężu, Mordechaju, potomku Abrahama, zrzuć z siebie worek i popiół, włóż szaty króla i wsiądź na jego konia.

Zgorzkniały Mordechaj, podejrzewając Hamana o podstęp, odparł:

– Złoczyńco, Hamanie, potomku Amaleka, poczekaj chwileczkę. Niech najpierw wypiję czarę goryczy. Potem możesz mnie zaprowadzić na szubienicę.

– Nie, cadyku Mordechaju. Od wieków przydarzają wam się wielkie cuda. Sam król przysłał mnie do ciebie. Chce cię ukoronować. Spełnij więc wolę króla, włóż na siebie królewską szatę i dosiądź królewskiego rumaka.

Zrozumiawszy, że doprawdy dokonał się cud Boży, Mordechaj powiada do Hamana:

– Popatrz na mnie, Hamanie. Wytarzany przecież jestem w popiele, wybrudzony i wysmarowany. Jak mogę w takim stanie włożyć królewską szatę. Najpierw muszę się należycie wymyć i ostrzyc.

Każe Haman sprowadzić łaziebnego i golibrodę, ale nie można ich znaleźć. Sam więc prowadzi Mordechaj a do łaźni. Zakasuje rękawy, napina mięśnie i zaczyna myć i namaszczać Mordechaja najlepszymi olejkami i wonnościami. Następnie posyła gońca do siebie do domu, żeby przyniósł nożyczki, po czym zabiera się do strzyżenia włosów Mordechaja.

Słyszy Mordechaj, jak Haman ciężko przy tym wzdycha, i pyta go, co oznaczać ma jego wzdychanie.

– Jak nie mam wzdychać, kiedy ja, premier rządu, Haman stałem się łaziebnym i golibrodą.

Na to powiada Mordechaj:

– Tak to się toczy na tym świecie. Pamiętam doskonale twego ojca. Był golibrodą we wsi jakieś dwadzieścia dwa lata temu. Zdaje mi się, że nożyczki, którymi mnie strzyżesz, od niego pochodzą.

Uporawszy się z myciem i strzyżeniem, Haman powiada do Mordechaja:

– A teraz wsiądź na konia.

– Stary jestem i osłabiony od poszczenia. Nie potrafię dosiąść konia.

Nie pozostało Hamanowi nic innego, jak tylko pochylić się i podstawić Mordechajowi grzbiet, żeby ten mógł najpierw stanąć na nim, a potem wspiąć się na konia.

Jedzie Mordechaj na koniu po ulicach miasta, a Haman idzie z przodu i, trzymając uzdę w rękach, woła głośno:

– Tak czyni król z człowiekiem, którego chce uszanować.

Z obu stron jeźdźca maszerowało dwadzieścia siedem tysięcy młodzieńców z dworu królewskiego. W prawej ręce nieśli złote puchary, a w lewej srebrne. Raz po raz wznosili okrzyki: „Tak czyni król z człowiekiem, którego chce uszanować!”.

Wszyscy mieszkańcy miasta wylegli na ulice z pochodniami w rękach. Zewsząd rozlegały się okrzyki i pieśni chwalące Mordechaja.

Stojąca w oknie córka Hamana na widok ojca w haniebnej dla niego sytuacji nie wytrzymała i wyskoczyła z najwyższego piętra, ponosząc śmierć na miejscu.

Tego dnia Haman wrócił do domu jako rzemieślnik, który opanował cztery profesje: łaziebnego, golibrody, koniuszego i herolda.

Szubienica Hamana

W dniu, w którym miał zawisnąć na szubienicy, Haman wszedł do swego ogrodu, żeby choć na chwilę zaznać spokoju ducha. Krążył na pół przytomny wśród wysokich drzew, przenosząc wzrok z jednego na drugie, jakby zadawał im pytanie: „Powiedzcie mi, starzy druhowie, na kim z was zawiśnie dzisiaj Haman, najwyższy dostojnik i minister w Persji i Medii”. W tej samej chwili wietrzyk poruszył gałęzie drzew. Szelest liści wydawał się rozmową, jaką drzewa prowadziły między sobą:

– Nie na mnie! Nie na mnie! – Zatrzęsło się drzewo winorośli i zasłoniło kiśćmi winogron. – Ze mnie biorą wino do świętego ołtarza. Ja nie zniosę na sobie tego złoczyńcy.

Oliwkowe drzewo także zatrzęsło się.

– Ze mnie – powiedziało – biorą oliwę do menory.

Drzewo figowe również odmówiło:

– Moimi liśćmi Adam i Ewa okrywali swoją nagość. Moje soczyste owoce są ozdobą święta pierwszych plonów w Jerozolimie.

– Na mnie z całą pewnością nie może zawisnąć Haman – powiedziała palma, z której wyplatają na święto Sukot lulawy. – Nie chcę, żeby ten złoczyńca, ta kłująca gałąź krzywego ciernistego krzaka wisiała na moim równym smukłym pniu, do którego dzieci żydowskie są przyrównywane. Nie, za nic nie chcę.

– Ja także nie chcę – zakołysało się drzewo etrogowe (cytrusowe). – Moimi pięknymi i delikatnymi owocami ludzie radują się przed Bogiem podczas świąt.

– I ja także nie chcę – oświadczyło drzewo mitrowe. – Soczysty zapach moich gałęzi ma na celu krzepić i ożywiać ludzi.

– Pode mną leży Debora, mamka Rebeki – oświadczył dąb.

– Do mnie przyrównani są cadycy – oświadczyło drzewo granatu.

– Jeśli tak – stwierdził cedr – niech go powieszą na mnie. Ja do niego w sam raz pasuję, ponieważ mnie przygotował na szubienicę dla Mordechaja.

Czasy Drugiej Świątyni Pańskiej

Bejt ha-mikdasz w pełnym blasku

Kto nie widział Jerozolimy w jej pełnym blasku, ten niczego wspaniałego w całym swoim życiu nie widział. Kto nie widział bet ha-midraszu, ten nie ma pojęcia, jak może wyglądać taki przecudowny budynek.

Z tyłu wąski, z przodu szeroki – wyglądał, jeśli patrzyło się na niego z oddali, na majestatycznie rozłożonego na placu lwa. W złocie jego drzwi i bram odbijały się promienie słońca, a święty ich blask oblewał światłem całe miasto.

Wszystkie bramy bet ha-midraszu, które najpierw zostały zrobione z miedzi, potem zastąpiono bramami wykutymi ze szczerego złota. Wyjątek stanowiły bramy Nikanora. Z nimi bowiem zdarzył się cud.

Nikanor zamówił bramy w Aleksandrii w Egipcie. Podczas przewożenia ich statkiem, na morzu zerwała się straszliwa burza. Statkowi groziło zatonięcie. Wyrzucono wtedy jedną bramę za burtę, ale nic nie pomogło. Burza dalej miotała statkiem. Marynarze postanowili wrzucić do morza następną bramę, ale Nikanor uczepił się jej i oświadczył:

– Wrzućcie mnie razem z bramą do morza!

I wtedy stał się cud. Morze natychmiast się uspokoiło. I pożałował Nikanor pierwszej bramy, która przepadła w odmętach morza.

Kiedy dobili do portu w Akko, zauważyli, że spod statku wynurzyła się nagle zatopiona brama.

Obie bramy odlane były z jednej bryły miedzi. Obie były starannie wyszlifowane. W świetle słońca błyszczały jak złoto. Przy drzwiach prowadzących do głównej sali bet ha-midraszu stał odlany ze złota krzew winny. Kto chciał, ten zawieszał na krzewie jako dar dla Świątyni złoty liść, kiść winogron ze złota albo złoty wisiorek.

Pewnego razu zaszła potrzeba uprzątnięcia i uporządkowania placu świątynnego. Zwołano w tym celu trzystu kapłanów, żeby ruszyć z miejsca ciężki złoty krzew winny.

Długość parochetu wynosiła czterdzieści łokci, szerokość dwadzieścia łokci, a grubość cztery palce. Utkano go na krośnie o siedemdziesięciu dwóch obręczach. Każda nić skręcona; była z dwudziestu czterech sztuk cienkich nitek. Takie parochety robiono co dwa lata. Ze względu na ich ciężar trzeba było trzystu kapłanów, żeby je zanurzyć w wodzie.

Flet w bet ha-midraszu pochodził jeszcze z czasów Mojżesza. Był gładki, cienki, wystrugany z drewna.

Pewnego razu król polecił pokryć go złotem, wskutek czego flet utracił swoje słodkie brzmienie. Po zdjęciu złota, flet odzyskał swoje dawne brzmienie.

Były w Świątyni także organy o dziesięciu otworach. Z każdego otworu wydobywało się dziesięć melodii. Razem sto melodii.

Spod Świątyni, spod jej Przenajświętszego Miejsca, wypływał strumyk. Z początku wyglądał jak cienki rożek szarańczy, przy drzwiach środkowej sali Świątyni miał już wygląd grubszej nici tkaniny, dalej zaś, przy drzwiach przedpokoju, stawał się coraz grubszy, a przy drzwiach świętego dziedzińca był szerszy i potężniejszy, aż dotarłszy do Domu Dawida zamienił się już w bystrą rzekę, w której nieczyści zwykle zanurzali się, żeby stać się czystymi.

Szymon Sprawiedliwy

Kiedy Aleksander Macedoński zajął Izrael, Samarytanie zwrócili się do niego z prośbą, żeby zburzył bet ha-midrasz. Dowiedział się o tym natychmiast Szymon Sprawiedliwy. Włożył na siebie szaty kapłańskie i w towarzystwie najszacowniejszych obywateli Jerozolimy udał się na spotkanie z Aleksandrem.

Wszyscy trzymali w rękach pochodnie.

Szli całą noc. Jedni prawą stroną drogi, drudzy lewą stroną. Kiedy rozwidniło się trochę, Aleksander zapytał Samarytan, kto nadchodzi z pochodniami w rękach.

– To Żydzi – odpowiedzieli Samarytanie. – Ci sami, którzy się tobie przeciwstawili.

Kiedy doszli do Antipatris, słońce wzeszło już w całej swojej okazałości i Żydzi stanęli przed obliczem króla. Na widok arcykapłana Aleksander Macedoński zszedł z konia i pokłonił mu się. Odezwały się głosy:

– Jak to może być, żeby taki potężny król jak ty kłaniał się Żydowi?

– Jego postać – odpowiedział król – zawsze pojawia się w moich snach. Zawsze życzy mi szczęścia i zwycięstwa.

Rzekłszy to, król zapytał Żydów:

– Czego chcecie ode mnie?

– Chcemy, żebyś nie uległ namowom naszych wrogów, którzy pragną, byś zburzył Świątynię, w której się modlimy.

– Kim są wasi wrogowie?

– To ci Samarytanie, którzy stoją przed tobą.

– Oddaję ich w wasze ręce.

Żydzi natychmiast przywiązali Samarytan do ogonów koni i zawlekli ich do góry Grizim, gdzie wznosiła się ich świątynia. Przeorali górę i zasiali na niej trawę.

Aleksander Macedoński

I

Kiedy Aleksander Macedoński przybył do Jerozolimy, niektórzy Samarytanie ostrzegli go:

– Wnet – powiedzieli – przekonasz się, że Żydzi nie zechcą cię wpuścić do najświętszego miejsca w Świątyni.

Dowiedział się o tym pewien Żyd Gwiha ben Psisa, człowiek prosty, ułomny, bo garbaty, ale bardzo mądry. Wziął parę pończoch i włożył do nich dwa drogocenne brylanty wartości dziewięciu tysięcy sztuk srebra.

Kiedy Aleksander doszedł do góry świątynnej, Gwiha ben Psisa powiedział do niego:

– Zdejmij buty i włóż na nogi pończochy, żebyś się nie poślizgnął na gładko wyszlifowanej posadzce Świątyni.

Gdy doszli do najświętszego miejsca, zwanego Kodesz haKodaszim, Gwiha powiada do niego z większą już odwagą:

– Królu, do tego miejsca wolno dojść, ale dalej już ani kroku.

Aleksander Macedoński zrozumiał, o co mu chodzi, i uśmiechnąwszy się, rzekł:

– Ach ty garbusie, jak tylko stąd wyjdę, natychmiast wyprostuję ci garb na grzbiecie.

– Jego królewska mość – odpowiedział garbus – w ten sposób zasłynie jako wielki specjalista w sztuce lekarskiej i otrzyma za to spore

II

O tym samym Gwiha ben Psisie krąży następująca relacja. Pewnego dnia Afrykanie wezwali Żydów na sąd przed obliczem Aleksandra Macedońskiego.

– Kraina Kanaan – twierdzili – należy do nas. Otrzymaliśmy ją w spadku po naszym ojcu Kanaanie. Nawet żydowska Tora nazywa ją Erec Kanaan.

Na to zwraca się Gwiha ben Psisa do mędrców żydowskich:

– Pozwólcie mi podyskutować z nimi. Jeśli mnie pokonają, będziecie mogli powiedzieć, że nie sztuka pokonać prostego, nieuczonego człowieka. Jeśli zaś ja ich pokonam, powiecie zapewne:

Zwyciężyła Tora Mojżesza.

Po naradzie pozwolili mu wstąpić w szranki z Afrykanami.

Z miejsca zadał im pytanie:

– Jakie macie dowody?

– Dowody są w żydowskiej Torze.

– Skoro tak, to i ja powołam się na Torę. Czy nie jest tam napisane, że Kanaańczycy skazani zostali na to, żeby być niewolnikami u swoich braci? Do kogo więc należy sam niewolnik i jego mienie, jeśli nie do jego pana? Co więcej, od was należy nam się także wyrównanie za wszystkie lata od chwili, kiedy przestaliście nam służyć.

Wysłuchawszy go, Aleksander zapytał Afrykanów:

– Co możecie na to odpowiedzieć?

– Daj nam trzy dni do namysłu.

Aleksander zgodził się i Afrykanie odbyli naradę. Myśleli, rozważali i do niczego nie doszli. Trzeciego dnia zerwali się ze swoich gospodarstw, zostawili na pastwę losu zasiane pola i zasadzone winnice.

III

Innym znów razem przyszli do Aleksandra Egipcjanie ze skargą na Żydów:

– Niech nam – powiedzieli – Żydzi zwrócą srebro i pieniądze, które pożyczyli u nas przed wyjściem z Egiptu.

Wtedy znowu dał znać o sobie Gwiha ben Psisa. Zjawił się przed obliczem króla, który wysłuchawszy skargi Egipcjan, oświadczył:

– Żydzi ciężko u was pracowali na pustyni przez czterysta trzydzieści lat i żadnej zapłaty za pracę nie otrzymali. Zapłata powinna objąć sześćset tysięcy Żydów, którzy w tym czasie zatrudnieni byli przy ciężkich robotach.

Nie wiedząc, co odpowiedzieć, Egipcjanie szybko odeszli zostawiwszy na pastwę losu swoje obsiane pola i zasadzone winnice.

IV

Pewnego razu Aleksander Macedoński wezwał wszystkich swoich naczelników i mędrców na naradę.

– Mam zamiar – oświadczył – udać się w podróż do odległych państw Afryki.

– Trudno się tam dostać – odradzali mędrcy i naczelnicy. – Po drodze bowiem wznoszą się Góry Ciemności.

– Ja jednak postanowiłem tam dotrzeć. Nie wiem tylko, jak pokonać przeszkody.

– Weź osły libijskie (z Libii), przyzwyczajone do poruszania się w ciemności – doradzili mu. Zabierz także z sobą sznury i przywiąż je wzdłuż ścieżki wśród gór, żebyś mógł ją potem odnaleźć.

Posłuchał Aleksander ich rady i wyruszył w drogę. Wkrótce dotarł do Kartaginy, państwa, w którym rządziły kobiety. Postanowił wypowiedzieć im wojnę. Te wtedy tak do niego rzekły:

– Jeśli nas pokonasz, powiedzą, żeś zabił kobiety. Jeśli natomiast my ciebie pokonamy, powiedzą: oto król, którego kobiety pokonały.

Rozkazał wtedy kobietom z Kartaginy, by podały mu chleb. Podały mu złote bochenki chleba, złote jabłka i granaty. Nie posiadając się ze zdumienia, zapytał:

– Cóż to, w waszym państwie jada się złoto?

– Czy to znaczy, że miałeś na myśli zwykły chleb? Dlaczego więc zadałeś sobie trud, żeby przyjść do nas? Czyżby w twoim kraju brakowało chleba?

Opuściwszy państwo kobiet, król Aleksander polecił wyryć na jego bramach napis:

„Ja, Aleksander Macedoński, byłem głupim królem do czasu, gdy przybyłem do Afryki. Tu bowiem kobiety nauczyły mnie rozumu”.

V

Odstąpiwszy od państwa kobiet, Aleksander udał się do króla panującego w kraju Kacja.

Ten, chcąc się pochwalić, pokazał Aleksandrowi Macedońskiemu swoje skarby.

– Nie po to – powiedział mu Aleksander – przybyłem do twego kraju, żeby oglądać twoje złoto i srebro. Mnie interesują wasze obyczaje i prawa.

Podczas tej rozmowy pojawili się dwaj mężowie, którzy poprosili króla Kacji o rozstrzygnięcie sporu, jaki między nimi powstał:

– Królu mój – oświadczył jeden z mężów – oto kupiłem u tego człowieka walący się dom, prawdziwą ruinę, i kiedy zabrałem się do uprzątnięcia terenu, znalazłem ukryty w ziemi skarb. Uznałem, że skarb należy się jemu, bo ja kupiłem od niego tylko zrujnowany dom.

Były właściciel ruiny ze swojej strony tak twierdził:

– Ja też nie chcę tego skarbu. Tak jak on, nie chcę zgrzeszyć zagarnięciem cudzego mienia. Sprzedałem mu ruinę wraz ze wszystkim co się w niej znajduje. Całą posesję, od podziemi aż po dach.

Wysłuchawszy ich, król zwrócił się do jednego z nich z pytaniem:

– Masz syna?

– Tak.

– A ty – zwrócił się do drugiego – masz córkę?

– Tak.

– Niech więc oboje się pobiorą i skarb będzie ich posagiem.

Usłyszawszy decyzję miejscowego króla Aleksander wykazał ogromne zdumienie.

– Co? Czy zły wyrok wydałem? – zapytał król.

– Oczywiście – odpowiedział Aleksander.

– A ty u siebie w państwie wydałbyś inny wyrok?

– Tak. Ja skazałbym obu na śmierć. Jednemu i drugiemu nakazałbym ściąć głowę. Skarb zaś skonfiskowałbym na rzecz korony.

– A więc, skoro tak, to powiedz mi, czy w twoim państwie świeci słońce?

– Jasna rzecz!

– A są w twoim państwie świnie?

– Oczywiście.

– Jeśli są, to chyba tylko dzięki nim świeci dla was słońce i deszcze na waszą ziemię padają.

VI

W drodze powrotnej Aleksander Macedoński zatrzymał się przy źródle, by się posilić i odpocząć. Wyjął z torby solone ryby i umoczył je w wodzie. Oczyszczone z soli, nabrały przyjemnego zapachu.

– Wydaje się – powiedział Aleksander – że źródło wypływa z samego raju.

Obmył twarz i poczuwszy się rześko, ruszył z biegiem źródła do raju. Znalazłszy się przed bramą raju, zapukał, po czym głośno zawołał:

– Otwórzcie bramę!

W odpowiedzi słyszy:

– To jest brama Boga. Tylko cadycy mogą przez nią wchodzić.

– Ale ja jestem Aleksandrem Macedońskim, sławnym wielkim królem. Podarujcie mi stamtąd byle co.

Podali mu kawałek kości czerepowej. Po powrocie do domu położył kość na jednej szali wagi, na drugiej zaś położył złoto i srebro, które przyniósł ze sobą.

I oto okazało się, że kość z czerepu przeważyła złoto ze srebrem. Zapytał wtedy swoich mędrców i uczonych, co to ma oznaczać.

– To jest – oświadczyli zapytani – orbita ludzkiego oka, które nigdy nie może się nasycić.

– Z czego to wnioskujecie?

– Spróbuj posypać ją garścią ziemi.

Uczynił Aleksander tak, jak mu uczeni poradzili, i oto szala z kawałkiem czerepu uniosła się w górę³².

Chonio i bet ha-midrasz

Przez czterdzieści lat Szymon Sprawiedliwy pełnił funkcje arcykapłana. Po czterdziestym Jom Kipur oświadczył:

– Tego roku już nie przeżyję.

– Skąd wiesz? – zapytano go.

– W każde święto Jom Kipur, kiedy wstępuję do Kodesz ha-Kodaszim, czyli do Przenajświętszego Miejsca, widzę starego człowieka owiniętego w białą szatę. Razem ze mną zwykł wchodzić do Przenajświętszego Miejsca i razem ze mną wychodzić. W tym roku ten stary człowiek był owinięty w czerń i nie wyszedł razem ze mną z Przenajświętszego Miejsca.

Po święcie Sukot Szymon Sprawiedliwy zachorował i po ośmiu dniach zmarł.

Przed śmiercią nakazał, że arcykapłanem po nim ma zostać jego młodszy syn Chonio.

Zabolało to starszego Szymija, któremu według prawa należała się ta funkcja.

Powstał spór.

W końcu doszło jednak do ugody.

Chonio zrzekł się zaszczytu i stanowisko arcykapłana objął starszy brat Szymij.

W głębi serca jednak Chonio zazdrościł bratu.

Co więc uczynił? Otóż przyszedł do Szymija i tak do niego powiedział:

– Chodź ze mną, to cię nauczę, jak odprawiać Bożą służbę w Świątyni.

Ubrał go w kobiecą suknię i postawił przed ołtarzem.

Do pozostałych zaś kapłanów tak rzekł:

– Idźcie i zobaczcie, co on robi, i jak wygląda. Dał słowo swojej kochance, że jak zostanie arcykapłanem, to wdzieje kobiecą suknię i w niej przystąpi do ołtarza. Teraz właśnie dotrzymuje słowa.

Kapłani, widząc to, chcieli zabić Szymija, ale ten powiedział im, że to właśnie Chonio tak go oszukał. Wtedy kapłani postanowili zabić Chonio, ale ten zdążył uciec do Aleksandrii w Egipcie, gdzie zbudował Świątynię.