Polska Historiografia Wojskowa

Zmiany organizacyjne w Wojsku Polskim po transformacji ustrojowej, rozpoczętej

w 1989 r., spowodowały likwidację znacznej liczby komórek badawczych

i dydaktycznych zajmujących się historią wojskowości w uczelniach wojskowych.

Przy niektórych polskich uniwersytetach istniały komórki organizacyjne zajmujące

się historią wojskową, choć obecnie należą one do rzadkości. Polscy historycy

wojskowości odgrywali ważną rolę w międzynarodowych stowarzyszeniach.

Pisze o tym prezes Stowarzyszenia Historyków Wojskowości prof. dr hab. Tadeusz

Panecki.

W niniejszym opracowaniu kilkunastu autorów prezentuje wyniki swoich badań.

Na treść publikacji składają się wartościowe artykuły autorstwa: prof. dr. hab.

Tadeusza Paneckiego pt. Miejsce i rola Stowarzyszenia Historyków Wojskowości

w badaniach historycznowojskowych; dr. Janusza Gmitruka pt. Rozwój historiografii

czynu zbrojnego ruchu ludowego w latach II wojny światowej. Rola i wkład

Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego; prof. dr hab. Danuty Kisielewicz pt.

Badania historyczno-wojskowe w zakresie problematyki jenieckiej na łamach

„Łambinowickiego Rocznika Muzealnego”; dr. Grzegorza Jasińskiego pt. Powstanie

warszawskie w badaniach historycznych. Stan i perspektywy; dr. Tomasza

Glinieckiego pt. Fotografia wojenna jako źródło historyczne; prof. dr. hab. Janusza

Zuziaka pt. Wojsko Polskie w Kanadzie w latach II wojny światowej jako

przedmiot badań historycznych; prof. dr. hab. Wojciecha Włodarkiewicza pt.

Działalność dydaktyczna i naukowa historyków w Wojskowej Akademii Technicznej;

prof. dr. hab. Józefa Smolińskiego pt. Historycy wojskowości Uniwersytetu

Jana Kochanowskiego w Kielcach; prof. dr. hab. Witolda Jarno pt. Badania historyczno-

wojskowe w Instytucie Historii Uniwersytetu Łódzkiego w pierwszych

dwóch dekadach XXI wieku; prof. dr. hab. Andrzeja Olejko pt. W 80 rocznicę drugiej

lotniczej Battle of Britain. Stan badań nad tematyką udziału Polish Air Force

i lotnictwa czechosłowackiego w 1940 r.; prof. dr. hab. Jerzego Prochwicza pt.

Alumni w Wojsku Polskim w latach 1959-1980. Fakty i mity oraz dr Grażyny Bołcun

pt. Historia wojskowa w społeczności Podkarpacia (ziemia kolbuszowska

i stalowowolska).

Prezes Stowarzyszenia Historyków Wojskowości prof. T. Panecki scharakteryzował

jego dzieje oraz wskazał na istniejące problemy. Prof. W. Włodarkiewicz

przedstawił rolę historyków z WAT w badaniach w obszarze historii wojskowości –

w tekście jest szerokie omówienie tych dokonań – ale też przekazywanie ich

w procesie dydaktycznym tej Uczelni. Autor optymistycznie zapatruje się na

obecne prace zespołu, którym kieruje, pokazując zarówno jego dorobek, jak

i plany naukowe w obszarze historii wojskowości.

Zwracam uwagę na interesujące opracowanie dr. J. Gmitruka prezentującego

dokonania historyków ruchu ludowego w zakresie pokazywania ich dokonań

także w obszarze badań nad historią wojskowości. Podkreślony został wkład

Komisji Historycznej Naczelnego Komitetu Wykonawczego Zjednoczonego

Stronnictwa Ludowego (NKW ZSL), z inicjatywy której w 1958 r. podjęto szeroką

akcję zbierania zachowanych dokumentów, materiałów i relacji z lat okupacyjnej

działalności, także zbrojnej ruchu ludowego, którą później badał utworzony Zakład

Historii Ruchu Ludowego. To właśnie ta komórka, wspólnie z działającą od

roku 1949 Ludową Spółdzielnią Wydawniczą, podjęły dzieło opracowania i popularyzacji

dziejów konspiracyjnego ruchu ludowego i jego siły zbrojnej – Batalionów

Chłopskich. W pełni należy docenić osobisty wkład dr. J. Gmitruka w organizowanie

i prowadzenie badań także w obszarze historii wojskowości. Czyni

to od 1997 r. jako dyrektor Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, kierując

także od 1990 r. Zakładem Historii Ruchu Ludowego, a po pewnym czasie również

Ludowym Towarzystwem Naukowo-Kulturalnym.

Na wyróżnienie zasługują publikacje profesorów J. Zuziaka i A. Olejki, którzy

przedstawiają wyniki własnych badań nad mało znaną tematyką polskich dokonań

w ramach walki zbrojnej w okresie II wojny światowej, dzieje Wojska Polskiego

formowanego w Kanadzie czy dokonania polskich i czechosłowackich pilotów

podczas bitwy powietrznej o Wielką Brytanię w 1940 roku.

Pozostałe opracowania, dobrze udokumentowane źródłowo, podejmują

tematykę szczegółową i wnoszącą nowe wątki do ogólnej refleksji nad współczesnymi

badaniami w obszarze historii wojskowości.