– Шо, бля, галосіш? Людзі спяць!
У адказ анёл адно выбачальна пасміхаецца.
– Шо, наркаман? Чуеш, Андруха, хапаем гэтага панка, хулі, пабудзіць увесь раён…
У дзяжурцы маркотны сівы капітан спрабуе дапытаць анёла, але той маўчыць і толькі німб над ягонай галавой паміргвае, як сапсаваная люмінесцэнтная лямпачка. Капітан засмучаецца, чапляе на анёла кайданкі і вядзе ў камеру.
У камеры капітан пачынае лянотна лупцаваць анёла. Анёл працягвае выбачальна пасміхацца і падстаўляе пад удары дзяжурнага то правую, то левую шчаку. Ладна змакрэўшы і пакрыўдзіўшыся на затрыманага, капітан прыносіць гумовы дручок і лупцуе анёла з усяе змогі. Анёл, узвізгнуўшы, левітуе пад столь. Капітан сіліцца дастаць яго швабрай, але дзе там. Тады капітан кліча на дапамогу двух курсантаў і тыя прыносяць драбіну. Мацюкаючыся, яны здымаюць анёлам з-пад столі.
Цяпер яго б’юць ужо ўтрох.
Kabriolet
Był jeden człowiek. Nigdy nie patrzył w niebo, lecz zawsze patrzył pod nogi.
Patrzył, bo szukał.
No i znalazł pewnego razu walizkę. Taką stara rudą walizkę. A wewnątrz – amerykańskie pieniążki.
Za tą kasę człowiek dużo czego sobie kupił. Dom, jeszcze jeden dom, sklep, jeszcze jeden sklep, jeep, jeszcze jeden jeep, złote wykałaczki do zębów.
I kabriolet.
Raz wracał w nocy z Wawy. Zatrzymał się. Podniósł głowę. Zobaczył po raz pierwszy w życiu zamiast żółtej lampki na skórzanym suficie bezkresne gwiaździste niebo.
I zwariował.
Ўвядро
І знову закранаць плячыма дзень
Брысці наперад – тварам супраць плыні
Уночы страціўшы нагамі дно
І ўсплысці ранкам зноў
І знову жыць —
Убраўшы галаву
Ў бяздоннае вядро
Чау-чау
Але ж тады яны і задумаюцца! Татачкі і матачкі… З крэсла трэба саскочыць роўненька ў той момант, калі ў дзвярах зашчыруюць ключамі, нават крышачку пазней, а то і напраўду можна засіліцца.
Чу! Ідуць па сходах. Татачкі і матачкі… На раз-два-тры! Вось ключ, вось дзверы зарыпелі… тры! Аёй як балюча! Татачкі і матачкі…
Яны стаяць, назіраючы ейную агонію, склаўшы рукі на грудзях, не спрабуючы ёй дапамагчы. Калі ўсё сканчаецца, татачка, гледзячы на перакручаны твар з вырачанымі вачыма і высалапленым сінім языком, кажа:
– Я вось падумаў, дарагая, ці ня завесці нам сабачку. Чау-чау.
Вуркоція
Не Африка, не Индия,
На целый свет одна
Мурлындия, Мурлындия —
Чудесная страна!
Альфрэд Салянаў
Міра бубніць – пасадзяць, вас пасадзяць, а не пасадзяць так заб’юць і будзеш ты ляжаць мёртвы і непатрэбны на бетоне, і хто тады мяне пацалуе, і хто тады стане табой для мяне. Пасадзяць, пасадзяць, як традэсканцыю, як кактус – у шэры пануры пажыццёвы гаршчок – назаўсёды.
А ў нас жа могуць – назаўсёды. І гаршкі, трэба сказаць, у нас на кожны кактус знойдуцца. І на кожны баабаб – піла.
Але Міра бубніць, а мяне ўсё не саджаюць, і Міра паказвае, стоячы побач з люстэркам: бачыш – яшчэ адзін сівы? Гэта не мой сівы, гэта праз цябе сівы, гэта твой сівы. А потым, калі я хачу схаваць заначку – чвэртку “Імперскага каньячнага”, я знаходжу за кнігамі на паліцы Мірыну заначку – паўлітрачку “Імперскага гарэлачнага”.
У нас няма дзяцей. У нас няма свойскіх жывёлін. Нас з Мірай моцна звязвае гэты “твой-мой” сівы волас, і ён жа рэжа нас да самай косткі.
Мы б рассталіся ўжо даўным-даўно, але мяне ўсё не саджаюць.
Я прыйшоў у Падполле яшчэ ў Інстытуце. Імперыя тады не была ўсюдыіснай і лютай, а Падполле нагадвала хутчэй студэнцкі тэатр. У той час можна было нешта там публічна абмяркоўваць, ладзіць мітынгі, дыскусіі, напаўголасу абурацца. Улада дазваляла нам гуляць у апазіцыю, каб мы былі навідавоку, каб калі што якое – адразу ўсё.
“Што якое” здарылася, калі да ўлады прыйшлі Адданыя Справе Імперыі. І адразу – “ўсё”.
Мы ўжо год як былі знаёмыя з Мірай, і я пачаў вучобу на пятым, апошнім курсе Інстытуту. Тады яшчэ існавалі факультэты, то бок можна было вывучаць нейкі пэўны звод навук і быць не проста Наймудрэйшым, а фізікам, хімікам або настаўнікам. Я меўся зрабіцца настаўнікам ампетыянскай літаратуры. Тады ампетыянская літаратура яшчэ не звялася да танных коміксаў без тэксту і мыльных гукасерыялаў, што бясконца транслююць па радыё.
У тую сераду, на наступны дзень пасля выбараў, у Інстытут прыйшлі ўзброеныя Адданыя – насамперш яны ачапілі будынак, а потым сталі выводзіць нас ва ўнутраны дворык – аўдыторыю за аўдыторыяй, групу за групай. Мая група займалася ў бібліятэцы на шостым паверсе і мы былі апошнія, па каго прыйшлі.
“Вы мусіце тэрмінова пакінуць будынак. Гэта надзвычайная сітуацыя, патрэбная эвакуацыя”,– сувора казалі Адданыя і не жадалі вымавіць нічога больш. Мы спускаліся па сходах, старых, драўляных прасторных сходах, якія памяталі шкаляроў яшчэ пазамінулага стагоддзя, Адданыя ішлі ўніз разам з намі, у сваіх белых камбінезонах падобныя да брыгады эпідэміёлагаў, усе студэнты прыгнечана маўчалі, нехта паспрабаваў пажартаваць, але асекся.
Вокны лесвічнай клеткі выходзілі ва ўнутраны інстытуцкі дворык, там была пляцоўка для ўрачыстых імпрэзаў, а вакол яе раслі густыя яліны. Калі мы былі на ўзроўні другога паверха, з дворыка данесліся першыя стрэлы. Дрэвы асланялі агляд, пачалася паніка, і мы прыпусцілі наверх, змятаючы Адданых, хтосьцi пабег уніз, сталі страляць ужо на сходах, чэргамі і адзінкавымі – часта-густа. За намі ніхто не пагнаўся, але страляніна ўнізе ўзмацнялася. Мы знялі з завесаў дзверы на гарышча і сышлі па дахах.
У той дзень з тысячы чалавек уратаваўся адно тузін. Ва ўсёй Ампетыянскай Імперыі расстралялі студэнтаў, настаўнікаў і святароў. Тых, каму ўдалося выратавацца, не пераследавалі. Нас пакінулі жыць і ведаць.
Што было потым – кожнаму вядома. Што было потым – гэта тое, што ёсць цяпер.
Страшная, запалоханая, брудная краіна, у якой людзі ненавідзяць адно аднаго і саміх сябе. Краіна, якая забылася, што бывае інакш. Краіна, якая ўжо даўно перасекла тую рысу, пасля якой інакш ужо быць не можа. Краіна сівой Міры, краіна расстраляных студэнтаў, краіна з вечна ўключаным распазнавальнікам “свой-чужы”, дзе ты шторазу выяўляешся чужым.
Адданыя Справе Імперыі ўжо даўно нікога не расстрэльваюць, у гэтым няма патрэбы. Страх, зазнаны кожным, хто тут жыве, заняў у людскіх душах нішу, якую даўней займала любоў, людзі сталі баяцца так, як раней любілі. Любасць пацяснілася, а то і зусім зраслася са страхам у адно цэлае.
Чалавек, які любіць страхам і баіцца любоўю, засяляе зараз усю Ампетыянію ад Паўночнага полюса да Паўднёвага акіяна. Лозунгі ўжо нікога не пераканаюць – пераканайкі атрафіраваліся.
Ува мне і такіх, як я, не расстраляных своечасова, любоў і страх пакуль яшчэ жывуць асобна. Жывуць і працуюць – так, на нашых магілах гэтаксама як на доме старога службоўца, можна будзе зрабіць шыльдачку: “Тут жылі і працавалі любоў і страх”.
Любоў і страх – наша Падполле.
Пару гадоў таму нам удалося сабраць перадатчык. Мы схавалі яго ва ўнутраным аздабленні катафалка. Катафалк – мая службовая машына. Велізарны чорны аўтамабіль, цяпер такія ўжо рэдкасць. Нас трое – колішні настаўнік фізікі, цяпер уладальнік пахавальнага бюро, колішні святар, цяпер бальзамоўшчык, і я – колішні амаль настаўнік літаратуры.
У нас няма словаў, якія можна было б сказаць новаму ампетыянскаму чалавеку. Мы і самі сабе не можам сказаць ужо нічога. Але мы запісалі адну стужку, і перадатчык, схаваны ў катафалку, транслюе наш запіс, калі мая чорная машына едзе па вуліцах.
Радыус дзеяння перадатчыка невялікі, але сігнал здольны перакрыць на некаторы час імперскую радыёперадачу ў навакольных дамах.
І Homo Ompetianis, якія сядзяць у сваіх змрочных норах за бутэлькай “Імперскага піўнога”, раптам скаланаюцца, калі замест чарговай серыі гукасерыялу з іх радыёпрыёмнікаў азываецца вантробнае кацінае вуркатанне.
І Міра сівее, і праходзяць дні.
І вуркоча краіна.
немного коричневее
сегодня у золота странный оттенок
все прячут глаза и снимают браслеты
и крестики, цепочки, броши и серьги
сегодня у золота странный оттенок
немного коричневее
немного коричневее
чуть мягче и чуть теплее
немного коричневее
сегодня у золота странный оттенок
из банков вывозят постыдно тележки
зубные врачи ходят в противогазах
сегодня у золота странный оттенок
немного коричневее
немного коричневее
чуть мягче и чуть теплее
немного коричневее
Добрая вестка
The Medium is the Message.
Marshall McLuhan
Oh yes, wait a minute Mister Postman.
The Marvelettes
Мы не задумваліся даўней, можа быць таму, што проста не было часу, каб задумацца. Мы прачыналіся там, дзе нас заспела ноч, мыліся ў лясных ручаінах, у гатэльных душах, у азёрах і прыдарожных раўчуках. Мы апраналі свае сінія форменныя фуражкі і з тоўстымі сумкамі на рэмені ішлі ўсялякімі дарогамі гэтага свету. Мы спяшаліся даставіць паведамленні. Мы сустракаліся на скрыжаваннях, на лесвічных клетках, у гаях і пушчах, у джунглях і сярод стэпаў. Мы бліскавічна абменьваліся канвертамі ды пасылкамі і адразу ж разбягаліся, не перакінуўшыся ні словам, бо кожнага з нас чакала яшчэ так шмат сустрэч. І мы аддавалі лісты і атрымлівалі лісты, і нашыя сумкі заўсёды былі поўныя.
Існуючы ў такім шалёным рытме, мы не паспявалі нават прачытаць як след тыя пасланні, што былі адрасаваныя нам. Напачатку яны былі ў канвертах, але з часам канверты збэсціліся, і мы перадавалі адно аднаму лісты без канвертаў, разрэзаныя бандэролі і зашмальцаваныя тэлеграмы.
Прачнуцца, адплюшчыць вочы, насунуць фуражку. Наперад, без роздумаў. Нікога апроч сабе падобных не сустракаючы. І так год за годам. Стагоддзе за стагоддзем. Жыццё за жыццём.
Мы ўсё больш старэлі. Лісты цяпер пагубляліся і спарахнелі, набрынялі пад трапічнымі дажджамі, выцвілі пад сонцам пустэльняў. Мы не адчайваліся – замест лістоў набівалі сумкі шышкамі і галінкамі, галькай ды мохам.
Пасля не стала сумак.
Потым згубіліся фуражкі.
І тады мы задумаліся. Не стала куды спяшацца. Нягожа ж без фуражкі.
І кожны, сустрэўшы іншага, ужо не бег далей. Мы ішлі разам і размаўлялі. І сустракалі іншых, і былі ім радыя. І яны ішлі з намі і былі нам радыя.
Бо мы для адно аднаго самая добрая вестка.
Дакрасціся
(З вершаў Дзіны Мележ)
І вось раптам кветкамі
Раскрываецца
Смерць
Калі я спужаная
Крадуся ўдоўж мура
У адным з тваіх сноў
Спаласаваных кашмарамі
А там поўдзень
У тваіх снах заўжды поўдзень —
Нясветлы
Сіні
Касматы
І ў поўсці ягонай густой
Хаваюся зноў
І зноў мне лёсіла
І аднойчы
Я змагу
Дакрасціся
Ты знаеш
Брэжнеў памёр
Калі памёр Брэжнеў, я згубіў мячык. Я шукаў яго па ўсёй кватэры і раптам заскавыталі сірэны. Бацькі былі на кухні. Я, напэўна, расплакаўся ад страху.
Мама тады сказала:
– Не бойся, гэта Брэжнеў памёр.
Трэба зазначыць, што ў тыя далёкія шчаслівыя дні я не ведаў ні што такое Брэжнеў, ні як гэта – памёр.
А мячык знайшоўся ў ванным пакоі.
Азбестава
Калі я не згару, калі я не дрэва, калі я не мяса, калі я – азбеставы гімнаст – шкодны і канцэрагенны, калі я не згару і ня растаплю і не падсмажуся, то ўсё астатняе вакол мяне згарыць, расплавіцца і падсмажыцца.
На шэрай-шэрай планеце, на шэрым-шэрым кантыненце, у шэрым-шэрым горадзе жыў шэры-шэры чалавек.
І кожны вечар ён заходзіў у шэры-шэры ванны пакой, глядзеў на сябе ў шэрае-шэрае люстэрка і крычаў:
– Аддай сваё сэрдца!
Азбеставы сакавік і красавік.
Азбеставыя прасціны, азбеставая мама, азбеставае сонца, абзеставы вярблюд,
Без сэрца любому чалавеку – азбестава.
Разам вынікае
Развязаць задачку, зашмальцаваным аловачкам падвесці рысу – РАЗАМ.
Доўга глядзець – у жоўтае неба, у сіняе неба, у чырвонае неба, у чорнае неба, у мамчына неба, у татава неба, з падваконня, абняўшы каленкі, забыўшыся пра будзільнікі, пра хлопчыкаў, пра дзяўчатак, пра котачак, пра каткоў, ужо выразна ведаючы, дзе розніца – між ім і небам, смактаць вялікі палец, набіраць самую вялікую простую лічбу на тэлефоне – ягоны нумар, ейны нумар, пасівець гэтак – седзячы на падваконні і адплёўвацца чорным ад нейкіх спрытных людзей з насілкамі, крэсліць, праз адсутнасць аловачка сцізорыкам – разам, разам, разам…
Развязаць задачу: чалавек кароткі, век яго кароткі, як яму зрабіць самы глыбокі глыток яго жыцця?
Усё відавочна.
патруль
фырк! —
гэта анёл
ліхтарыкам
у твар
пасвяціў
– пароль?
– не знаю
*
не стаў страляць
проста
выключыў
ліхтарык
штука человека
(З альбому Icarus Messerschmitt, 2017)
город обглодал улицы.
город обглодал зеркало.
отсёк.
прокрустово небо.
прокрустово море.
прокрустова карта мира
отсекли.
прятки проиграны.
чай, белый подоконник
и
не
начинающееся утро
брюхом кверху -
моя бледная подводная лодка
захлебнулись
отсеки
мне срочно
нужна
ещё одна
штука
человека
Хутка канікулы
– А на твар табе, сучка гаўнёная, чарцяшка сёрнуў!
– Неданегра!
– Пачварына, гаргараўна, Сафія Ратараўна!
– Абасранка, чунга-чанга!
Лёра стаiць уся ў слязах. У яе ўвесь твар у радзімках.
Хутка канікулы, хутка канец катарзе.
Хутка пах скошанай травы, конская морда, сырадой, чорны хлеб з мёдам і ныранне ў вір каля старога млына.
Хутка канікулы ў любай бабулі Ядзі. Яна сляпая ад нараджэння, але вельмі прышпiльная.
Котачка
Мы сядзім на самым краі даху, ты звяртаеш увагу на кранаўшчыка, ён рыдае ў сваёй кабінцы на верхатуры, апусціўшы галаву на калені, я звяртаю ўвагу на недапалак, што заляцеў на балкон пад намі, ты смела ўстаеш, ты казаў, што ўмееш лятаць, казаў , што лета толькі для нас, я адказваў, ты казаў, я балбатаў, здзіўлена мы адхістваліся, рукі хаваліся па кішэнях, вочы па норках, ты казаў, што ніколі не плачаш, мы рухаемся наперад, так, да заўтра, дружа, я застануся чакаць да раніцы, раніцай ты знову прыляціш, а пакуль я чакаю цябе, і па парапеце нервова прабягае котка, спалохаўшыся гучнага плескача аб асфальт.
Апошняя прыгода Пуха
Шчочкі ў нас сёння праваленыя. Надзвычай-с! Вочкі блішчаць, а гэта цешыць, гэта мне плюс. Сяджу, значыцца. Накурана тут і неяк так зашмат люстраў. Дарма я ў руды пафарбавалася – надта ўжо выгляд б…скі. Не раўнуючы старая шлюха. Гэта мне мінус. Хаця… я як бы і нішто сабе, тут і горай сядзяць. Брыдкі бар, адным словам. А я – я як бы сімпатычная, асабліва вунь у тым кутнім люстры. Курым. Слухаем. Што яна сказала? (Яна сказала: “Ну ідзі да мамачкі!” – І абняла яго, ён пры гэтым густа пачырванеў, прыкра яму, малады ж зусім яшчэ). Курым далей. Бар увесь нейкі лысагаловы і дастаў страшэнна. А гэты чаго там бубніць? (Ён бубніць, маўляў, не ламайся, паехалі пакатаемся, толькі туды і назад). Ага, туды і назад…
Ён сядзіць за стойкай, на ім паганы карычневы гарнітур. Гэта яму мінус, гарнітуру, што ён такі карычневы. А вось змесціва касцюма… Адзінае нелысагаловае… Цікава. Ну, павярніся тварам, малышык, давай! Люстра адбівае толькі ніжнюю частку ягонага твару. Прыпадняўшыся, бачу яго цалкам. Х-м. Падобны да кагосьці. Але цалкам, цалкам… І адзін. Уласна, колькі я ўжо не трахалася? Карацей, дакурваю – і наперад. Не, добра, што тут люстры, куды ні глянь. Глядзімся. Чы-ы-з (Губку падфарбоўваем ніжнюю). Як бы гэта ўсё зрабіць? Будзем спадзявацца на здаровы інстынкт. Ну, я пайшла … Калыхае, штарміць, п’яная я (брэшаш жа, зусім і не п’яная). Міма столікаў, чапляючыся за размовы і датыкаючыся да рэплік, да карычневай спіны (“…ты абрыдла ўжо, не можаш нармальна жэрці? Табе што ні купіш, усё жарэш, як квашаную капусту, дурная, гэта ж ікра .... два штрыхі нейкія пасвіліся на ўваходзе, я спачатку не зразумеў… ды што ты, Лысы, у мяне самога толькі на “пражыць” засталося … не ведаеш, дзе шмаль купіць? Абіжаеце, таварыш маёр… не магу, не сёння, муж учора прыехаў … “). Калі працягнуць руку, дакранешся да карычневай спіны. Працягваю. Дакранаюся. Абарочваецца: шатэн, вочы блакітныя, кашулька белая, на ўсе гузік зашпіленая. Ну, пойдзе. Праўда, твар тупаваты, добра, паглядзім, што далей. Прабач, прыкурыць можна? Я тут прысяду, акей? Што? А, не, адна. (Што ж ты так хвалюешся, любенькі, можа, ты яшчэ і цнатлівец?) Мяне як? Зіна. Смешнае імя. Падабаецца? Гэта табе плюс. Ну, цяпер атакуем па ўсіх флангах… Так, па-малазійску, у дзве фракцыі не спрабаваў? Я наагул шмат спосабаў ведаю, а тут не ўмеюць, памыі, а не кава. А паехалі да мяне! Што? Не спытала хіба? Ну і як? (Антон, але сябры называюць Віні). А я думала, цябе Славай клікаць (жарт, кшталту). Таксючку выклікаць цяпер? О, тока ў пуць! Вуліца, таксоўка. Успамінаю – дома вэрхал. Котка, мусіць, насрала паўсюль. Ручкай мы яго за каленку, значыць. Падабаецца. А мы і не за каленку магём. Вельмі гэта проста робіцца… Ну, вось, абняў крыху, далібог, гэта каханне. Кім працую? Ды нікім. Таксама? Як гаворыцца, чорт чорта пазнаў… Музыку? Вельмі люблю. Каго? Макарэвіча? Гэтага кухара габрэйскага? Не, чаму, падабаецца… Я сама трахец, па бабулі. Так-так, зараз направа і да другога пад'езда… Мёд? Не, мёду ў мяне няма. Шакаладка. У ліфце цалуемся. Пяць паверхаў запар. У яго ўстае, тапырыцца плашч, таксама карычневы. Можа, сапраўды цнатлівец, тым цікавей – і зноў жа, тэмперамент, разумееш, энергія … Котка насрала пасярод вітальні… Гадаўка… Што рабіць будзем? Трахацца! Проста трахацца. Кавы? А кавы потым.
Зіна ідзе ў ванны пакой, па дарозе пераапранаючыся ў халат і крычыць у пакой, маўляў, не сумуй, я зараз. Калі праз пару хвілін яна ўваходзіць у пакой, то са здзіўленнем і задавальненнем бачыць, што ён зусім раздзеты і ляжыць на ложку тварам долу. Усміхаючыся, яна падыходзіць да яго і садзіцца побач, паклаўшы рукі на плечы. Ён маўчыць, не варухнецца. Яна цалуе яго ў патыліцу, плечы, шыю і раптам заўважае паміж лапатак замок-маланку. Заінтрыгаваная, расшпільвае маланку да самага канца і бачыць, што ўсё ягонае цела набіткаванае ватай, пілавіннем, нейкай старызнай. Зіне робіцца весела ад такога адкрыцця, яна трыбушыць Антона-Віні, расцягваючы начынне па ўсім пакоі. Падкідвае пярэстае нутро нагамі, усяляк смеючыся і хіхікаючы. За гэтым заняткам яе заспявае світанак.
very intelligent psychopaths
(з альбому Slow mob 2021)
how i know you’re VIP?
how you know i’m VIP?
will it take too much to see?
this world is made for VIP.
seas are split for VIP
blue whales die for VIP
some would somehow disagree
that
world is made for VIP
this world is made for VIP
i will be a VIP
you will be a VIP
no more you
and no more me
just VIP and VIP
Тэт-а-тэт
Надышлі, калі я амаль што заснуў, надышлі твае вочы.
І тады я глядзеў у цемру над сабой, бяссонны, сэрца калацілася, я ўставаў і таптаўся туды-назад па пакоі.
Яны былі ўва мне, яны былі навокал, чыстыя, ясныя, жывыя, удумлівыя вочы.
Страшэнная бездапаможнасць прыходзіла раптоўнай хваляй, я захлынаўся. На дне кожнай з маіх смерцяў былі твае вочы. На ўсіх маіх манетах у кашальку былі адчаканеныя твае вочы.
І гэтая іхняя пастаянная прысутнасць і адсутнасць адначасова, іхняя бескарыслівая любоў, іхняя заўсёдная рацыя рабілі маю ноч нясцерпнай.
Аднойчы, у адную з такіх начэй, я не змог стрываць і надумаў цябе абавязкова знайсці. Я выйшаў з дому, была свежая чэрвеньская ноч. Ішлося лёгка, ад прынятага рашэння стала ўцешна.