Dəhnamə

Əlinin tərifi

O, elə bir hökmdardır ki, Tanrının görünən tərəfi olaraq hər zaman haqqın yanındadır. Öz dərsini müqəddəs övliyalardan və peyğəmbərlərdən alan, bəşəriyyətin arzu və istəklərinin cəmini həyata keçirən əsli pak olan ilahi bir varlıqdır ki, onun mələk təriqətini Yer sakinləri anlamaqda acizdirlər. Elə haqqın özü kimi, haqq-ədalət carçısı olduğu üçün açıq-aşkar vücuda gəlmişdir. Allahın yer üzündəki elçisi kimi doğru yola yönəldən, kərəm sahibi olan sirli-sehrli bir varlığıdır. Bir orta xəttin sahibi olaraq Yaradanla yerləri birləşdirən, müqəddəs varlıqdır. Haqq dərgahında seçilmişlərdən olduğu üçün əzablı insan ömrünün çətin suallarının dürüst cavabı ondadır. Əsli-zatı müqəddəs ruh olduğu üçün haqqı bilməyənlər onu anlamazlar. Vücudunda həm Adəm peyğəmbərin ruhu, həm də böyük yaradanın adına layiq uca əməllər görünmədədir. Tiyəsi üzərində incilər yazılmış Zülfüqar adlı haça qılıncının parıltısı çoxlarını zalım fələklərin yaratdığı pisliklərdən qorumuşdur. O, elə haqqın özü tərəfindən seçilmişlərdən olduğu üçün mələklər və ruhlar aləmi hamısı vəsfini yazmağa səfərbər olub, bütün dəryalar mürəkkəb olsa belə, yenə də bu sonsuz işləri yazıb bitirə bilməz. Könlü elə bir qüdrət dəryasıdır ki, onun xeyirxahlıq dalğaları bütün yer üzünə işləməkdədir.

Kaş ki, böyük yaradan aciz və köməksiz bəndələrindən öz xeyirxahlığını əsirgəməyib onları şükürsüz, duasız qoymasın! Nə olardı ki, xətalardan uzaqlaşa bilməyən etibarsız insanlar, heç olmasa Ona mənim kimi sonsuz sədaqət göstərən sadiq qul olardılar. Bu fəqir və üzüqara bəndələr yalnız onun xeyirxahlığı ilə nicat tapa bilərlər. Bəxşişinin uca bir bayraq kimi əzmkarlıqla səxavət dayağının başında dalğalanması insanları mərdlik və qürur dəryasında xoşbəxt yaşadır. Bu cahan adlı bədənin içində bir can kimi kainatın nur qaynağı olaraq niyyət sahiblərini öz arzularına yetirəndir. Canansız tənha olan can, axı, nəyə gərəkdir? O, elə bir hökmdardır ki, haqqın lütfü kimi görünüb, bəndələrin işindən xəbərdar olur. Biz onun ədalətli davranışlarına çox ümid bəsləyirik. Axı bu yer üzündə bizim ondan başqa bir pənahımız yoxdur. Əgər məqbul hesab edib məni də haqq dərgahına aciz bir qul kimi qəbul etsəydi, nə xoş halıma! Talesiz, yaxşı və ya yamanlığımdan asılı olmayaraq, o uca məqama can atan xəstəhal, çarəsiz bəndəyəm. Elə yüksək bir əməlim də yoxdur. Uca Tanrı yolunu öz yolu bilən və səxavətlərlə dolu başı çalmalı kərəm sahiblərinin yol göstərəni, eləcə də haqqın sağ əli onun əlidir. Hər iki cahanın sahibi olan Allah qoy onu tutduğu bu müqəddəs yoldan yayındırmasın! Haqqın özü onu göylərdən xəbər verən Nəbi kimi buyurduğundan, fələklər məkanının yeddinci qatına nəzarət edən bir aslan idi. Nəzərini mənim tək çarəsiz olan bəndənin üstündən əskik etmə ki, hökmdarın o mübarək qapısından ayrı düşməyim. Saflıq mücəssəməsi olan o varlığa can atmaq üçün etdiyim diləkləri üzlülük kimi qəbul etmə, ey dünyanın çırağı, ey iki cahanın günəşi! Bir ovuc torpaqdan yaranan vücudumuzun zülmətlərdə kor kimi qalmasına qıyma! Sən haqqın özü kimi səxavətlər dünyasının inam verəni, vüsal bağışlayanısan. Bu qədər xətalar içində Xətainin də günahlarını bağışlayıb, fani dünyada əbədiyyət verməyini istərdim.

Mürəbbe

Allah, Məhəmməd və Əlinin kəlamları zamanın söz heykəli olub, hər iki cahanın Allaha məxsus ən gözəl niyyətlər carçısıdır.

Əgər dünya işlərinin rahatlığını istəsən, haqq əhlinin dilindən düşməyən Allah, Məhəmməd və Əli adına yaraşan əməllər yolunu tutmalısan.

O qiymətli sirlər məkanının möcüzə sahibi Allah, Məhəmməd və Əli sevə-sevə haqq yolunu tutanları qoruyandır.

Dediyin sözlərin və fikirlərin Adəm övladları içərisində əziz və hörmətə layiq olmasını istəyirsənsə, bu böyük şərəfli adları hər zaman dualarında zikr etməlisən.

Fırlanmada olan yer kürəsinin bütün cansız və canlılarının, ağzı dualı insanların, habelə Allahın müqəddəs mələklərinin həyat zəmini o adlara bağlıdır.

Bu adlar səhralarda çətinliklə ömür edən bitkilərin, dəryalara əksi düşən Ayın, eləcə də ehtiyac içində olanların dilində səslənən dualarda çəkilməkdədir.

Onlar ən kiçik murdar həşəratlardan tutmuş, zəhmətkeş qarışqaya, arıya qədər, halı və ya huşu özündə olmayan yazıq bəndələrin də himayəçisidirlər.

Sirlər aləminin sehrli çevrəsini məğrur və saf baxışlarla daim göz önündə tutan bu müqəddəslər insanların ürəklərindəki arzu və mətləblərinin hasil olmasına vəsilədir.

Adəmdən sonuncu peyğəmbərimizə qədər olan dövrdə iki cahanda yaradılan hər şey Allaha, Onun rəsuluna və imam Əliyə aiddir.

Haqq yolçularının, ibadət əhlinin işıqlı kamalı, uğurlu taleyi, hətta bağlı qapıların açarı, eləcə də ədalətli dövlətlərin əbədiyanar çırağı cənnət sahibi o müqəddəslərlə bağlıdır.

Möminlərin pənahı, bəşəriyyətin xilaskarı olan Allah, Məhəmməd və Əli adı imam Əlinin polad qılıncına (Zülfüqarına), eynilə də müqəddəs mələklərin qanadına da yazılmışdır.

Haqqın müqəddəs kitabı olan “Qurani-Kərim”in yer üzünə göndərilmə səbəbi, həm də yaradılışdan əsl iman sahiblərinin ümumən gələn bəlalardan, şeytan şərindən qorunması da bu adlarla bağlıdır.

Onlar baş verən qəzalara qarşı bir qalxan kimi dövrün möhnətini alan, ən dəhşətli məqamlarda yardım üçün öz qılıncını sıyıran, xalqına şəfalar verən, yaşamaq eşqini daim alovlandıranlardır.

İbadət əhlininn könlündə olan fikri, maddiyyatdan asılı olmayan, yalnız taleyini haqqa bağlayanların dilində şükrü, eləcə də amalı uğrunda döyüşən sərkərdələrin (qazilərin) vaxtlı-vaxtında etmək imkanı olmadığı dualarını edərkən zikrləri də Onlara aiddir.

Üsyan qışının gözəl baharı olaraq sadiq bəndələrin dərdinə şərik çıxan o müqəddəslər Yerin sabitliyini qoruduğu kimi, doqquz qat uca göylərə də dayaqdırlar.

Onlar bütün qazilərin qolunda qüvvət, haqqa sığınanların başlarında xoşbəxtlik rəmzi olan Hüma quşu kimi bir tac olduqları üçün haqdan uzaq düşən böyük günah sahiblərinə, zülmkar, qaniçən cəlladlara lənətlər yağdıraraq bir bəla kimi qarşılarına çıxırlar.

Keçmiş zamanlardan üzübəri bəşəriyyətin sadə, zəhmətkeş və ən şərəflilərinin iftixarı olan, seçilmiş on bir imamın dərd-qəmlərinin, əzablarının haqq dərgahında nəqş olunması onların qüdrətidir.

Onlar şəriət sahiblərinin ibadətlərinin mətləbləri, tutduqları müqəddəs yolda iradəliliyin və dözümlülüyün mənası, eləcə də haqqın aşkar və gizli məqsədlərinin özüdür.

Musa peyğəmbərə çətinliklərdən qurtarıb düşmənlərə qalib gəlmək üçün verilən sehrli əsa, Xızır peyğəmbərə bağışlanan əbədi həyat, İsa peyğəmbərin öz əhlinin günahlarını üzərinə götürərək çarmıxa çəkilməsi və qeyb olması, yer üzünü su basan zaman Nuh peyğəmbərə iman gətirən insanların xilası üçün verilən gəmi də elə o müqəddəslərin gücüdür.

Yaqub peyğəmbəri ağır və çəkilməz dərdlər burulğanında sızladan, Yusif peyğəmbərə (sınağa çəkdiyi acılarla bərabər) güllərdən də artıq təravətli çöhrə qismət edən, (İbrahim) Xəlil peyğəmbərə od-alov içində gülzar bağışlayan yenə də Onlardır.

Allah, Məhəmməd və Əli qorxunc qiyamət günü möminlərin qəhrini çəkib, sirat körpüsündən təhlükəsiz keçmək üçün əllərindən tutan, mizan-tərəzidə onların savab əməllərinin qiymətini artıran, cənnət qapısına nəzarət edənlərdir.

Ən çətin zamanda belə, haqqa sədaqətlə qulluq edənlərin ümid yeri, axirət dünyasının hökmdarı, çarəsiz Xətainin pənahı da Allah, Məhəmməd və Əlidir.

İmamların elm və əxlaq gözəlliyinin anılması

Fəxarət hissi ilə xatırlanan müqəddəs imamlarımız öz ardıcılları olan möminlərə əvəzsiz bir örnəkdir. İlahi tərəfindən seçilmiş Mustafa adlı son peyğəmbərin əbədi nuru elə Murtuza ümidi olaraq iki aləmi işıqlandırmaqdadır. Din bayraqlarından da səxavət sahibi imam Həsənin böyük ürəyindən dünyaya nur paylanmışdır. O, haqq yolunda cihada qalxan və amansızlıqla qətlə yetirilən Kərbəla hadisələrinin ən şərəfli şəxsiyyətidir. Abidin şahın zamanında təkrarlanan faciələr cəmi imamların taleyidir. Əbədiyyət əhli o Məhəmməd Baqir imamların həqiqi rəhbəridir. Ürəyi sidq ilə Allaha bağlı olan Cəfəri Sadiq böyük elmlərə vəsilədir. Museyi Kazım uca yaradanın səxavət nurunun nişanəsidir. Qərib Ağa imam Rza din aləminin girişində yanan bir şam kimi təmiz ürəklə mömin və qəriblikdə olanlara dəyər verib, yollarını işıqlandırmışdır. Gənc Məhəmməd Tağı müqəddəs imamlar səltənətinin sirlərinə vaqif idi. Onuncu imam Əliyyən Nağıya uca Tanrıdan verilən buyruq onun bütün dünyaya yol göstərməsi olmuşdur. Yer üzündə olan millətlərə aid dinlərə rəhbəri şah Həsən Əskəriyə buyrulmuşdur. Məhəmməd Peyğəmbərin müqəddəs dininin bərqərar olduğu dövrünün imamlar və peyğəmbərlər mülkünün axır zaman sahibi on ikinci imam Mehdidir .

BAHARIN TƏRİFİ

Baharın gəlişi ilə yenə gözəl güllər açıb hər yan laləzar olmuşdu. Eşq odunun cana yayılmasından bütün quşlar təşvişə düşmüşdü. Al-əlvan təbiəti seyrə dalarkən danışmayanlar belə, dilə gəlmişdi. Sərv ağacının ətəklərini su tutmuş, çəməndəki qönçə güllər gülməkdən dən-dən açan nar ağacına qoşulmuşdu. Bu mənzərəni seyr edən çöl göyərçini şövq ilə budaqda ötürdü. Bülbülün həsrətli nəğmələrindən yağmurlu buluddan düşən damlalar dəryada dürrə çevrilirdi. Durnalar havaya, laçınlar isə baharın gəlişi ilə gül-çiçəyə bürünən gözəl yerlərə meyl salmışdı. Dibi kölgəli alma ağacısayaq, elə bil bulud da aya rişxəndlə baxırdı. Yağmurlu buludların göz yaşına bülbüllər susmadan nəğmələr deyirdi. Turac da qonduğu budağın üstündən gül yarpaqlarını məlahətli səsi ilə kitab kimi vərəqləyirdi. Ağacdakı qumrunun nəğmələrindən, sanki bənövşə hallanıb məst olmuşdu. Öz tağı üstündə asılan qabaqlar Qu quşunun gərdən çəkməsinə bənzəyirdi. Eşidilən quş beçələrinin ahəngdar cikkiltisi məktəblilərin səs-küyünü xatırladırdı. Ağacların budaqlarında sıxılmış qəmli ləçəkləri bülbül rənginə bənzəyirdi. Suzanbağı çətirini başına tutub suya girmiş, çinar da qollarını geniş açaraq rəqs etdiyindən güllər öz sayrışan ecazkar zərini şabaş kimi ətrafa səpirdi. Coşub-daşan çaylar arxı basıb hər yana yayıldığı üçün ağacların ala-quru şaxını belə göyərtmişdi. Gilas ağacının dibindəki suda əks olunan ay da ulduzlar məclisinin Şahı kimi görünürdü. Çəməndəki gözəl geyimli başqa güllər kimi yasəmən də ağ donunu əyninə geyinmişdi. Şax üstündə açılan ağac çiçəkləri müqəddəsliklərdən xəbər verirdi. Gözləri mürgülü, həyalı nərgiz də qumru gözündən nişan verən hər qönçədəki qızılgülləri oğrun-oğrun seyr etməkdə idi. Sübh küləyinin gəlişinə təzə-tər güllər örtüyünü üzünə çəkdi. Yaşıl çəmənə düşən şeh dənələri mavi göylərdəki ülkərə həsrətlə baxırdı. Sərv ağacı da nazlı güllər kimi cilvələnirdi. Çəmən xətibi bülbül də minbərə çıxmış kimi budaq üstə ötürdü. Başı taclı lalə elə qürurla oturmuşdu, sanki heç bir sərvərə ehtiyacı yox idi. Sünbüllərin daranmış saçlarının ətri hər yana yayılırdı. Bağın kənarı ilə axan sulardan içmək üçün ceyranlar da dağlardan axışıb gəlirdi. Lalələr hər gecə yanıb-yaxılan çıraqlar kimi aşiqlərə dağ çəkmədə idi. Başına qırqovul quyruğuna bənzər tac qoyan bağ sərvi min bir naz ilə bəzənmişdi. Düşən şehlərdən güllər elə islanmışdı ki, sanardın zəm-zəm suyunun hovuzuna düşmüşdü. Al-yaşıl geyinən bağları görüb, ağ çiçəklərdən hörülmüş çələngi dağlar da başına qaldırmışdı. Bu gözəlliklərə biganə qalanları cəzalandırmaq üçün süsən, söyüd budağından əlinə qılınca bənzər qamçı almışdı.

Havada dövr edən quşlar gözəl səsləri ilə, sanki Tanrıya nəğmələr oxuyurdu. Ağacların budaqları arasına doluşan sığırçınların səsinə göyərçinlər şirin nəğmələri ilə ahəng saxlayırdılar. Səhər küləyi əsdikcə ağacın budaqlarındakı titrəyən yarpaqlar baharın gözəl ətrini hər yana səpirdi. Qaz, qaraquş, durna və başqa quşlar havada pərvaz edirdilər. Şövqə gələn kiçik qarışqalar da güllərə qonmaq həvəsi ilə qanadlarını açmışdı. Kəklikləri qayalarda əks-səda verən həzin qəhqəhələri bayquşların Allahı mədh edən səslərinə qoşulmuşdu. Sərv ağaclarının yerə düşən budaqları öz kölgəsində saçlarını əfsanəvi Hüma quşu kim dalğalandırırdı. Baharın gəlişilə novruz gülləri də nəğməkar quşlar sayağı ağzını açmışdı. Yazın nəfəsini duyan dayçalar qulun kimi kişnəyib, çalağanlartək oraya-buraya şütüyürdülər. Döllənmədən sonra camaat yaylaq həvəsinə düşmüşdü. Ceyranlar, cüyürlər düşmən qanıtək qızaran cənnətəbənzər böyük, sulu sahələri məskən etdiyindən bala dölünün artırılmasına səy göstərirdilər. Çəmən içrə boy verən sərv ağacı, sanki hər tərəfi seyrə dalmışdı. Açılan gül qönçələri gözəlləşdiyi üçün duvağını başına örtmüşdü. Quzu balalarını əmizdirib, yatızdıran ceyranlar oğurlanıb otlağa yayılmışdı. Buna görə də çəmənliklər xoş ətrə bürünmüşdü. Havada uçan durnaların xoş sədaları uzaqları belə, özünə çəkirdi. Şahbaz quşunun şığıyaraq dövrə vurmasından həyəcanlanan quşlar təşvişə düşmüşdülər. Yenicə dünyaya gəlmiş quş balaları yuvasında pərvazlananda körpə balalarına süd verib qayğısını çəkən ceyranlar da ilin dəyişməsilə al günəşin zər saçan şəfəqlərindən, sanki ilham alırdılar. Arılar hər ətirli çiçəkdən bal çəkəndə zəhmətkeş qarışqalar da yuvalarına yem daşıyırdılar. Baharın şehində islanan təbiət incə, zərif, libasını yeddi rəngli göy qurşağı kimi geymiş, uçub qonan sərçələrin aramsız civiltiləri ilə nizamsız davranışında budaqdakı titrəyən yarpaqlar da dilə gəlmişdi. Cəmi dağda olan quşların öz yuvalarına, vətənlərinə dönməsini müşahidə edən quşlar şahı Tuti şükranlıqla ecazkar nəğmələr oxuyurdu.