Гасыр белән гасыр арасында / Между веками

«Никләргә язмыш ялгыш язылган?..»

 
Никләргә язмыш ялгыш язылган?
Никләр дип киттек туган авылдан?
Төшләрдә кайтып урыйм мин тагын
Нәдер авылын, Сәвәләй тавын.
 
 
Бала чакларым үткән җәйләрдә
Чәчәкләр җыйдым Сәвәләйләрдә.
Ел фасыллары кат-кат әйләнә,
Күпме су акты инде Зәйләрдә.
 
 
Ел фасыллары кайта әйләнеп,
Үткән гомерләр кайтмый бит тагын…
Төшләрдә генә кайтып әйләнәм
Нәдер авылын, Сәвәләй тавын.
 

1991

«Күпме генә яшәдем соң?…»

 
Күпме генә яшәдем соң?
Күпме генә яшьнәдем?
Күпме генә сөйләсәм дә,
Әле берни әйтмәдем.
 
 
Күпме генә сөйләсәм дә,
Түгелсә дә сүзләрем,
Әйталмадым тик минеке —
Үземнеке дигәнен.
 
 
Ә әйтерем бар иде бит,
Әле ничек бар иде!
Әйтәм генә дигәндә дә,
Телем тешкә бәрелде.
 
 
Кабынганы дөрләмәде —
Пыскып калды учакта…
Үзәктәге шигырьләрем —
Чыкмый калган китапта.
 
 
Элгәреләр өлгермәде
Өлгергәнен күрергә…
Күпме генә яшәдем соң
Өзек-төтек гомердә?
 

1991

«Адәми зат үткәннәрен белә…»

 
Адәми зат үткәннәрен белә,
Һич алдагын белми.
Кайчандыр бер үләчәген белә,
Кайчанлыгын белми.
 
 
Хәтерендә саклый алганының
Белгәннәре байтак.
Тик хәтере саклар хатирәне
Кадерсезли кайчак.
 

1991

«Таң алдыннан шундый сәер, шомлы төш күрдем…»

 
Таң алдыннан шундый сәер, шомлы төш күрдем:
Әллә нинди чытырманлык – урманда йөрдем.
Җил идерә, бөгелдерә агач башларын,
Мин йөгерәм, тик өемә сукмак тапмадым.
Урман арты тау астында – болганчык инеш,
Шул инештә коенучы – әнкәем, имеш.
Таң алдыннан күргән төшем… нигә юрарга?
Яннарына бара алмыйм, әллә шуңарга?
Газиз әнкәм рәнҗи микән, онытты диеп,
Кичерсәң иде лә, әнкәй, кичерсәң икән!..
 

1991

«Килер бер көн, ул кемгә дә килә…»

 
Килер бер көн, ул кемгә дә килә,
Киләчәге аның – көн кебек,
Әмма ул көн миңа килсен иде,
Мөмкин кадәр озак көттереп.
 
 
Килер ул көн, көзге өрәңгенең
Яфракларын өзгән җил кебек,
Соң тибешен минем йөрәгемнең
Икеләнми генә кистереп.
 
 
Килер ул көн, фалым алдамаса,
Яз чыкканда, үлән шытканда.
Авырсынмас кабер казучылар,
Дымлы җиргә көрәк тыкканда.
 
 
Килер ул көн: шигырь сөя белгән
Әлмәтлеләр җанын кузгатыр,
Оркестрлар уйнар, кемдер елар —
Татар шагыйрәсен озатыр.
 

1991

«И яңгыраттык бәйрәмдә шигырьләрен, җырларын…»

 
И яңгыраттык бәйрәмдә шигырьләрен, җырларын,
Сарманда туып, Казанда торган язучыларның.
 
 
И биһуш булды укучы еракта торганнарга,
Сөйләргә вакыт калмады килеп утырганнарга.
 

1991

«Күз алдыма китерәм…»

 
Күз алдыма китерәм:
Кем өчендер яңа бу көн,
Кем өчендер – искергән.
 
 
Үзгәрешләр дөньяда:
Кем өчендер иске бу көн,
Кем өчендер – өр-яңа.
 
 
Яңа тормыш сулышы:
Кем өчендер – беренчесе,
Кем өчендер – соңгысы.
 
 
Яңа йолдыз күрүче:
Кем өчендер – соңгысыдыр,
Кем өчендер – беренче.
 

1991

«Мин хыялда гына җыйган байлык…»

 
Мин хыялда гына җыйган байлык,
Мин төшләрдә күргән хәзинә.
Булсын, диеп, аяк асларыңда,
Үзем риза булып әзенә.
 
 
Көннәремдә таңнан эшкә чаптым,
Кичләремдә яздым, укыдым,
Кичен өлгермәгән кадәренә
Төннәремдә торып утырдым.
 
 
Син тәмлерәк миннән ашасын дип,
Матуррак миннән кисен дип,
Тапкан-табынганым, җыйган малым,
Куйган көчем – улым өчен дип.
 
 
Нәтиҗәдә – һәрбер ата-ана
Татый торган җимеш аллана:
Ана күңеле һаман балада да,
Бала күңеле – читтә, далада.
 
 
Ярый да бит, синең күңелеңнән
Безне этеп-төртеп чыгарган
Ул кыз бала иманлы зат булып,
Яшь түкмәсә кабат бу анаң.
 
 
Ярый да бит, үзе яраткандай
Сөйдералса сезне, ирләрне,
Һәм сөюен бәяләтә алса…
Минем кулдан анысы килмәде.
 

1991

«Соң минутта кемгә караш салыр…»

 
Соң минутта кемгә караш салыр
Соңгы, соңгы яшьле зарлы күз,
Кәгазьләрдә кем кулына калыр
Соңгы шигырь, соңгы парлы сүз?
 
 
Әйтеп булмый, кемнәр белсен аны?
Тик йөрәктә йөртәм инде мин
Шул теләкне: сездән калып түгел,
Сездән алда китсәм иде мин.
 
 
Бу – үземне яратудан түгел,
Бу теләгем – сезне сөюдән
Һәм ул сөю сездә ул кадәр үк
Түгеллеген тоеп белүдән.
 

1991

«Үкенмә син мине сөюеңә…»

 
Үкенмә син мине сөюеңә,
Мин яратканга да үкенмә.
Тәүге сөю мәңгелеккә килми
Һәм яңадан кайтмый беркемгә.
 
 
«Мәңгелеккә» диеп ант эчкәннәр
Алдашалар алар барсы да!
Ялганчылар алар ил алдында
Һәм гөнаһлы Алла каршында.
 
 
Хак Тәгалә үзе тараткан да
Үзе кушкан икән бу көндә.
Үкенмә син мине яратканга,
Минем сөюгә дә үкенмә.
 

1991

««Кителгән ай» дип сөйлиләр…»

 
«Кителгән ай» дип сөйлиләр,
«Тулган ай» дип сөйлиләр,
«Кыйгач» та диләр,
кояшка
Бер дә алай димиләр.
 
 
Җырламыйлардыр кояшның
Кимегәнен, тулганын;
Күзәтмиләр, бер күрмиләр
Гел үзгәреп торганын.
 
 
Ул да бит юкса, чыкканда,
Түгәрәк, тулы булмый.
Кичкә авышкан чакларда
Үзгәрми генә тормый.
 
 
Берәү дә ләкин уйламый
Кояшка сүз әйтергә.
Күрәсең, вакыт җитмидер
Кояшны күзәтергә.
 

1991

Гамил Афзалның 70 яшенә

 
Гамил абый! Бүген килгән чакта
70 яшең тулган көнеңә…
Шагыйрьләргә шигырь язмыйлар да,
Язмак булдык әле без менә.
 
 
Нигә дисәң, безнең мәдәният
Бүлегенең бөтен яшәве
Афзал белән бәйле, ул һәрвакыт
Сезнең иҗат белән яшәде.
 
 
Сезнең җырлар безнең башкаруда
Авылларга күпме таралды,
Тукай белән ачылган тел безнең
Гамил Афзал белән чарланды.
 
 
Китапларда Сезнең үткен җырлар
Бер озаеп чыкты, бер – кыска.
Уйланган да, елмайган да булды,
Моңайган да булды тормышта.
 
 
Бүгенге бу киеренке чорда
Сезнең җырлар – көрәш коралы.
Җитмеш – нәрсә?! Йөзе тулганда да,
Җиңелү белми җырлап тор әле.
 
 
Гамил абый! Сиңа бәйрәмеңдә
Озын гомер, саулык телибез.
Калабызда халык шагыйре бар,
Шуның белән горур бүген без!
 

1991

Базар экономикасына күчкәч

 
Бүләкләр дә алыр идем
Дусларыма бәйрәмдә,
Берәр кайдан берәр нәрсә
Табып булса әгәр дә.
 

1991

«Син кузгатма бу оеган җанны…»

 
Син кузгатма бу оеган җанны,
Алгысытма арган күңелне!..
Тик нигә дип әле оныта алмыйм —
Йокылары качты күземнең?
 
 
Син кузгатма бу оеган җанны!
Тирәклектә өмет туса да —
Араларда – үтмәс упкын яры,
Арабызда – утлы бусага…
 
 
Син кузгатма инде, син кузгатма…
 

1991

«Җиденче кат күккә менәр кебек…»

 
Җиденче кат күккә менәр кебек,
И очына күңел, очына.
Әллә нинди дөнья көтә кебек
Ерактагы юллар очында.
 
 
Күк капусын хыял ачып куйган,
Күтәрел дә менеп җит кенә!
Әллә ниләр көтеп тора сыман
Күз күрмәгән дөнья читендә.
 
 
Биекләрдә – зәңгәр һава төсе,
Хыялларда йөзеп чыгарлык…
«Берни дә юк анда» дигән төсле,
Итәгемнән тарта чынбарлык.
 

1991

«Аерылышты… уйлар, юллар, куллар…»

 
Аерылышты… уйлар, юллар, куллар.
Аерылудан, беләм, җаным сызлар.
Әмма сиңа иман кирәк түгел,
Миңа кирәк түгел имансызлар.
 

1991

Халык тәҗрибәсе

 
Сентябрьдә син дә бер, мин дә бер.
 

Халык мәкале

 
Сентябрьдә син дә бер һәм
Мин дә бер булыр өчен,
Быел аеруча халык
Кырларга куйсын көчен.
 
 
Җәй башындагы корылык,
Ахырындагы явым,
Көз башындагы кыраулар
Тезгә сукмасын тагын.
 

1991

Мөсәгыйт Хәбибуллинга хат

 
Илһамнарың, Илханнарың белән
килерсең дә, кичә үткәреп,
Сөендереп бүген китәрсең дип
көткән идек сине, Мөсәгыйт.
 
 
Юлларыңа чоңгыллармы чыгып,
кире борды сине иртән үк?
Зур иҗатың канат каккан якка
ник кайтмадың икән, Мөсәгыйт?
 
 
Самолётлар бүген очмаган шул,
явымнарга томан өстәлеп,
Алай да ник автобуслар белән
юл тотмадың инде, Мөсәгыйт?
 
 
Кубрат ханың кебек ныклы итеп
«Мин әйттем» ең төгәл үтәлеп,
Вәгъдәң бозмый килеп төшкән булсаң,
егет була идең, Мөсәгыйт.
 
 
Ә шулай да җаннар сиңа дәшә,
өмет белән күңел күтәреп:
Синең өчен Әлмәт чит-ят түгел,
бер килерсең әле, Мөсәгыйт.
 
 
Зал каршында, өстәл артларында
яздым менә көйле истәлек… —
Самолётлар очса, иртәгә үк
сиңа юллыйм шуны, Мөсәгыйт.
 

1991

«Җитмеш ел элгәре кебек…»

 
Җитмеш ел элгәре кебек,
Яңадан бәрдерикме
Күктәге гаделлек белән
Җирдәге гаделлекне?
 
 
Алар икесе чәкәшкән
Җегәрдән туган чаткың
Көйдереп кортыр тамырдан
Бу илнең кайсы халкын?
 
 
«Без өстен галиҗәнаб» дип,
Ияген күккә чөеп,
Кем йөрер китап яндырып,
Көлләрен җилгә сибеп?
 
 
Андыйлар әле табылыр
(Сантыйлар – өер-өер),
Шыта башлаган иман да
Яңадан гүргә керер.
 
 
Тигезлек-хаклык билгесен
Куярга әле иртә
Күктәге гаделлек белән
Җирдәге гаделлеккә!
 

1991

«Мин эшләгән мәктәпләрдә бу табигый күк иде…»

 
Мин эшләгән мәктәпләрдә бу табигый күк иде —
Укырга теләмәүчеләр биниһая күп иде.
Ихтыяри-мәҗбүри дип укыттык бит аларны,
Шуңа мәктәп кысасында нык тоттык бит аларны.
 
 
Тигезләдек бөтенесен – һәр бөҗәкне, кондызны,
Бу дөньяның һәрнәрсәсен – дуңгыз белән йолдызны.
Шуңа күрә теләмәвен, теләгәнен кем белгән?
Гомуми урта белемне таләп иттек һәркемнән…
 
 
Ә бит алай була алмый! Нәрсә генә дисәк тә,
Кеше җаны омтылганны алу кирәк исәпкә.
Һәр кешенең үз язмышын теркәп куйган китабын
Бозып булмый, әсир көннең тәме булмый бит аның.
 
 
Теләгәннәр иген иксен, теләгәне – җыр язсын,
Мәҗбүрилек адәм затын буар зынҗыр булмасын.
 

1992