Kimliyi bəlli olmayan qadınlar

– Ümid edirəm, siz o imtahanı yenidən vermək istə-mirsiniz, – deyə Mirey dilləndi, – belə boş bir şeyə vaxt itir-məyə dəyərmi?

Gi Vensan yenə də susub durmuşdu, ancaq indi onun baxışlarından, bu danışılanlara təkcə maraqla yox, həm də qayğı ilə yanaşdığı da duyulurdu; o elə bil mənim düşün-cələrimi oxumaq istəyirdi.

– Siz başınıza gələn bu olaydan çoxmu sarsıldınız? – o, maraqla məndən soruşdu.

Mən ona baxıb gülümsəməyə çalışdım.

– Yox, mən sizinlə razı deyiləm, – o danışanlara üz tutub dedi, – hər halda bu imtahana gedə bilməmək yetə-rincə kədərli bir olaydır.

Valter ondan özünün bakalavr imtahanı verib-ver-mədiyini soruşdu. Gi Vensan, belə bir imtahan verməyə ma-cal tapmadığını, ancaq buna görə çox təəsüf elədiyini dedi. Onun deməsinə görə, müharibə qurtarana yaxın orta məktə-bin son sinifində oxuyurmuş və isveçrəlilər onu və başqa qaçqın yaşıdlarını ölkələrindən çıxardıqlarından, oxumağı yarımçıq qalıbmış. Onları Lionda hansısa bir pansiona oxşa-yan yerə köçürüblərmiş, burada uzun müddət yaşasalar da, ancaq onlara məktəb proqramına uyğun dərs keçməmişdilər. Günlərinin çoxunu əl işləri görməklə keçirirmişlər.

Mən utancaqlığımı üstələyib soruşdum:

– Lionda çoxmu qaldınız?

– Elə də çox qalmadıq. Altı aya yaxın.

Bizim bu ilk görüşümüzdə mən ürək eləyib ondan Li-onda hansı pansionda qaldığını soruşa bilmədim. Onun, evi-mizin yaxınlığındakı, lazarçıların pansionunda yaşadığı ürə-yimə dammışdı və mən o andaca, onun bu monastrın qara boyalı divarlarının arxasında olduğunu gözümün önünə gə-tirdim.

Restorandan çıxanda Mirey Maksimoff mənə, evə çox gec qayıdacağını dedi. Valter əlləri ilə yüngülcə mənim ya-naqlarımı qıdıqlayıb, zarafatla: bakalavr imtahanı verə bil-məsəm də, ancaq mənimlə tanışlığına çox sevindiyini dedi. Onlar ikilikdə maşına oturub getdilər, maşın aralananda Mi-rey Maksimoff əllərini yelləyib bizimlə sağollaşdı.

Biz Gi Vensanla ikilikdə qaldıq. O məndən yaxınlıq-damı yaşadığımı soruşdu. Mən Trokaderonun yaxınlığında yaşadığımı, ancaq Parisi pis tanıdığımdan onun buradan nə qədər aralı olduğunu bilmədiyimi dedim.

– Elə isə, mən sizi ötürüb biraz da gəzişərəm. Birdən yorulsanız, yolüstü “Etual” stansiyasına enib metro ilə ge-dərik.

O anda mən Parisə gəldiyim ilk gündən özümə kö-nül yoldaşı olmaq üçün aradığım adamı artıq tapdığımı dü-şünürdüm. Onun o anda dediyi söz yaddaşımda çox bərk yer elədiyindən, indi də xatırlayanda bu sözlər onun səsi ilə qulaqlarımda səslənir: “Birdən yorulsanız, yolüstü “Etual” stansiyasına enib metro ilə gedərik”. Bir dəfə indi yaşadığım və tez-tez fransız tanışlarımla ana dilimdə danışdığım bu öl-kədə, dənizin qırağında gəzişirdim. Çox dərin düşüncələrə dalmışdım, birdən parisli ləhcəsi ilə deyilən bu sözü bütün aydınlığı ilə eşitdim: “Birdən yorulsanız, yolüstü “Etual” stansiyasına enib metro ilə gedərik”. Mən diksinib yan-yö-rəyə boylandım. Yaxınlıqda kimsə yox idi.

O bazar günü biz Yelisey çölünün sağ yanı ilə, bura-da gəzişən insanların arasından keçib gedirdik. Günəş hələ batmamışdı. Bütün kafelərin qarşısındakı səkilərdə adamlar stol qoyub oturmuşdular. Yolüstü qarşılaşdığımız “La Ma-len” kafesində də, adamlar səkidə qoyulmuş stollarda otur-muşdular, onların yanından keçəndə, birdən mənə elə gəldi, bu adamlar, parislilərin “qadın yayı” dedikləri, bu ilıq payız günlərinin necə ötüb keçməsinin tamaşısına durublar. Görə-sən, payızın bu ilıq havası çoxmu çəkəcəkdi? Gəlib “Etual” metrosuna çatdıq.

– Yorulmamısınız? – Gi Vensan məndən soruşdu.

Mən yorulmadığımı dedim.

– İstəsəniz, Bulon meşəsinədək ayaqla gedərdik, – ona üz tutub dedim.

Port-Dofinə çatanda yaxınlıqdakı nohurlara sarı apa-ran yola döndük. Yolu mən tanıdırdım.

– Bu meşəliyi deyəsən yaxşı tanıyırsınız, – Gi Vensan soruşdu.

Doğrudan da, mən burada gündüz çağı çox tez-tez olardım. Vinez küçəsində yalqız oturub qalmaq məni bez-dirmişdi. Gecələr Mirey Maksimoffun dostlarının səs-küylü yığıncaqlarından qaçdığım kimi, gündüzlər də evdən qaçıb, buralara gələrdim. Məni burada ən çox əyləndirən özümü unutmağım olurdu. Biraz öncə mən var idim, indi isə özümü unudub yox olmuşam!

Biz nohurun yanında qoyulmuş oturacaqda əyləşdik. Mən onun buralarda haçansa gəzib-gəzmədiyini soruşdum. Yox, lap çoxdan buralarda olmamışdı. O məndən on-onbeş yaş böyük olardı. Ola bilsin, haradasa işləyirdi. O mənə hələ də restoranda olduğu kimi baxırdı-gözlərindən mənə ma-raqla və qayğı ilə yanaşdığı oxunurdu. Mənə elə gəlirdi, o, mənim kimliyimdən yaxşı baş aça bilmirdi. Məndən neçə ya-şım olduğunu soruşdu. İstədim yaşımı artırıb deyəm, ancaq sonra düzünü deməyi kəsdirdim. Hər halda bir yaş artırıb, ondoqquz yaşımın olduğunu dedim. O, çox təəcübləndi və mənə, üzdən baxanda, iyirmidən artıq yaş verdiyini dedi.

Yaxınlıqdakı ağacların arasında adamlar ailəlikcə gəzişirdilər. Uşaqlar ata-analarından geridə qalırdılar, onlar isə uşaqlarını adları ilə çağırıb haraylayırdılar, kimsə öz uşağını nəvazişlə, kimsə də acıqla səsləyirdi. Birdən kimsə qışqırdı: “Gi!”, mən o anda yanımda oturan bu kişinin adı-nın da Gi olduğunu xatırladım. Ancaq o bu adı eşidəndə heç gözünü də qırpmadı. Mən onda hələ onun gerçək adının Gi olmadığını bilmirdim.

– Mən indi özümə iş axtarıram, – utana-utana dillən-dim.

Birdən, heç özüm də gözləmədən, tez-tez danışaraq, aradabir özümü çaşdırararaq, ona hamısını olmasa da, başı-ma gələnlərin bir qismini doğru-düzgün danışmağa başla-dım: mən Liondan gəlmişəm, indi Mirey Maksimoffun ya-nında qalıram, Parisdə özümə iş tapmaq istəyirəm. O mən-dən soruşdu:

– Bəs, ata-ananız? Onlar nə düşünürlər?

Bu sual məni karıxdırdı. Liondan çıxan gündən, bir dəfə də olsun, ata-anamı xatırlamamışdım. Sözsüz, onlar mənim üçün yad deyildilər, ancaq evdən çoxdan ayrıldı-ğımdan, onlara yadırğamağa başlamışdım. Mən gələcək üçün planlar quranda aradabir onları da xatırlayırdım, ancaq hər şeydən öncə öz ömür yolumu aydınlaşdırmaq istəyir-dim. İşlərimi yoluna qoyan kimi, böyük bir sevinclə, yenidən onları görməyə gedəcəyimi düşünürdüm.

– Onlar mənə kömək eləmək gücündə deyillər, – mən cavab verdim.

Biz qalxıb, Pre-Katelan yaxınlığında bir az da gəzib dolandıq. Parkda getdikcə daha az adamlar gözə dəyirdi, ge-niş yollar isə dar meşə cığırlarına çevrilməyə başlayırdı. Bir-az da gedəndən sonra o, geri qayıtsaq yaxşıdır, yoxsa bura-larda aza bilərik, dedi. Mən ondan nə işlədiyini soruşdum. O, işinin çox maraqsız olduğunu, Fransa ilə İsveçrə arasında avaralandığını dedi. Onun iş ortaqları var, onlar birlikdə Pa-risdə bir agentlik qurublar. Çox bayağı bir işlər görürlər, on-lardan heç danışmağa da dəyməz, danışsa da çox darıxdırıcı olar. Mən ondan, bir daha işi ilə bağlı heç nə soruşmadım.

Hava qaralana yaxın biz Bulon meşəsindəki bir çay evinə girdik. Masaların arxasında biraz öncə nohurun ya-nında gəzişən ailələr oturmuşdular. Başqa bir stolun arxa-sında isə yaşlı qadınlar oturub ucadan danışırdılar. Gi otu-ranlara çox böyük maraqla baxırdı. Öz-özümə düşündüm: yoxsa, o da mənim kimi ilk dəfə belə yerə gəlib çııxıbdır?

– Çox qəribədir, – o, bir az sonra dilləndi, – buradakı qadınların çoxu qaragül dərisindən palto geyiniblər.

O, yenə də soyuqqanlı və dalğın grünürdü. Sonralar da, adamların çox toplandığı yerlərdə olanda onun özündə olmadığını duyurdum, elə bil onun başqaları ilə yovuşmaq arzusu büsbütün sönmüşdü. Bu durumunda o, yerli dili bil-məyən, ondan nəsə soruşacaqlarından çəkinən bir yadelliyə oxşayırdı. Yoxsa o, insanların onun üzündən, içində olan təş-vişi, yaxud qorxunu oxuyacaqlarından, bunun isə özünə bədbəxtlik gətirəcəyindən çəkinirdi? Bax, elə buna görə də, o, özünü çox soyuqqanlı aparır və kimsə ilə yaxınlığa can at-mırdı. Birdən onun üzündə, elə bil, gizlətmək istədiyi bir gü-lüş göründü.

– Mən bu salonda qaragül dərisindən palto geyinmiş on dörd qadın saydım. İstəsəniz, özünüz də sayıb yoxlaya bilərsiniz…

Mən onunla öz aramda biri-birimizə qarşılıqlı güvən duyğusunun yarandığını duymağa başlamışdım. Çox ma-raqlıdır, o bu dünyada öz yerini tapmış birisidirmi? Biz “Etuala” çatıb metroya mindik. Yolüstü, mindiyimiz qatarı dəyişib “Trokadero” stansiyasına gəlib çatdıq. Gi məni evə-dək yola salmaq istəyirdi. O, mənimlə yanaşı, özünün daya-nıqlı və ölçü-biçili addımları ilə yeriyirdi və mənə bu gün də elə gəlir, onun davranışındakı bu dayanaqlığı heç nə poza bilməzdi. O elə bil başqalarının gözünə sataşmamağa çalı-şırdı. Bəlli olduğu kimi, izlənən birisinin ən yaxşı davranışı arxaya çevrilib baxmamaq olur. Bilmək istəsəniz, qorxulu duruma düşəndə, ən yaxşısı, ağır və toxdaq addımlarla ye-riməkdir. Vinez küçəsindəki yaşadığım evin alaqapısına ça-tanda o, bu axşam bir işimin olub-olmadığını soruşdu. Mən, bu axşam üçün heç bir işimin olmadığını dedim. O, isə, bu-gün başının bərk qarışıq olduğunu deyib, məni şam yemə-yinə çağıra bilmədiyinə görə təəsüfünü bildirdi, artıq, öncə-dən, bugünə işgüzar bir görüş veribmiş. Ancaq sabah, birisi-gün və bütün sonrakı günlər boş idi… İndi o, oteldə yaşayır. Zəng eləyə bilmək üçün, öz telefonunu da mənə verdi.

Sabahısı gün mən evdə yalqız idim və axşamüstünü gözləyib, ona zəng elədim. O mənə onun yanına necə gedə biləcəyimi aydınlaşdırdı. Gərək “Etual” stansiyasında qatarı dəyişib, “V Georq” stansiyasınadək gələrək, orada metrodan çıxaydım. Sonra isə o məndən karandaş götürməyi xahiş eləyib, onun yaşadığı oteli tapmaq üçün çox aydın bir sxem cızmağıma kömək elədi. Danışığından mənim azıb onu tapa bilməyəcəyimdən qorxduğu açıq-aydın duyulurdu.

O, “Dyu Berri” otelində qalırdı. Bu otel Fredirek Bas-tia küçəsində, bizim srağagün oturduğumuz çin restoranın yaxınlığında idi. Mən otelə girib, qapıda dayanan növbətçi qadından “müsyö Gi Vensanın” otağını soruşdum. Çox ağır-yana paltar geyinmiş sarışın qadın mənə yolu göstərdi–sonra demək olar, hər gün yanından keçib Gi Vensanın otağına getdiyim bu qadını yaxşı xatırlayıram və mənə elə gəlir, onunla qarşılaşdığım günlər çox uzun sürmüş, az qala bütün ömrüm boyu olmuşdu. Ancaq düzünə qalsa, mənim bu otelə gəl-gedim olsa-olsa bir ay çəkmişdi.

Mən pilləkənlə ikinci mərtəbəyə qalxdım. O, otağının qapısını açıq qoyub məni gözləyirdi, elə bil mənim birdən fikrimi dəyişəcəyimdən, onun otağına girmədən, geri dönüb qaçacağımdan qorxurdu. Mən pilləkənin sonuncu pilləsində dayandım və bir anlığına doğrudan da, buradan qaçıb uzaq-laşmaq istədim.

Bərk sarsıntı içində olduğumdan, otağa girib salam-laşan kimi, çarpayının qırağında oturdum. Otaqda iki pən-cərənin arasında qoyulmuş kreslo olsa da, özümü ona yetir-məyə gücüm qalmamışdı. O mənim qarşımda ayaq üstə da-yanmışdı. Birdən, qayğı duyulan bir səslə dilləndi:

– Sizin saçlarınız yaşdır.

Doğrudan da, saçlarım da, plaşım da yaş idi. Metro-dan çıxanda əliaçıq payızın gündəlik sovqatı olan çiskin ya-ğışa qonaq olmuşdum. O, tez dəsmal gətirdi. Mənimlə ya-naşı oturub ehmalca saçlarımı qurulamağa başladı.

– Gərək plaşınızı da çıxaraydınız.

O bu sözləri güclə eşidilən bir səslə dedi, elə bil, öz-özü ilə danışırdı. Birdən mənə elə gəldi, sanasan, biz ikimiz də bir dəqiqə öncə yağışdan qaçıb bu oteldə daldalanmışıq. Həm də mən Parisə elə bugün gəlmişəm. O, isə məni Lion vağzalında qarşılayaraq buraya gətiribdir. Tavandakı çilçı-raqların işığı göz qamaşdırır, bayırdan isə yağışın şırıltısı eşi-dilirdi. Mən harada olduğumu, başıma nə gəldiyini unut-muşdum. Onun kim olduğunu da bilmirdim, ancaq bu mə-nim üçün önəmli deyildi. O, mənim çiyinlərimi qucaqladı və mən onu öpdüm. Bu andaca mənim bütün sıxıntılarım və utancaqlığım yox olub getdi və bizim sevişməyə başladığı-mız bu anda onun işığı söndürməməsi belə məni darıxdır-mırdı, qoy işıqlar biraz da gur yansın, ömrümə çökmüş bü-tün bu qaranlıqları qovub aparsın.

Ertəsi gün oteldən çıxıb Vinez küçəsindəki evə gə-ləndə Mirey Maksimoff artıq yuxudan durub otaqda gəzi-şirdi. O, evə gəlmədiyim üçün bərk narahat olduğunu dedi, ancaq məndən heç nə soruşmadı. Onda mən ona yalan da-nışdım, Liondan gələn dostlarımla görüşüb oturduğumu və kafedə keçirdiyimiz gecənin səhərədək uzandığını dedim. Bütün sonrakı həftələri də, evə gəlməməyimin niyəsini giz-lətmək üçün, ona yalan danışdım və Gi Vensanla aramızda baş verənləri ondan gizlətdim. Sözün düzü, bugün də, o vaxt ona nə deyə biləcəyimi düşünüb tapa bilmirəm. Belə sadə bir işi sözlə anlatmağa gərək vardımı? Belə işlər yaşamda hamı-nın başına gəlir, mən də onlardan birisi idim. Sevdiyim kişi-nin gecələrin birində öz adının Gi Vensan olmadığını boy-nuna aldığını xatırlayıram. Həmən gün o məni qaldığı otelin yaxınlığındakı restorana aparmışdı. O, nədənsə, yaşadığı bu məhəllədən qırağa çıxmağı sevmirdi. Mənim Lionlu olma-ğım onun ürəyini yerindən oynatmışdı. Müharibə qurtaran kimi onu Liona köçürmüşdülər və o burada yaşamalı ol-muşdu, ancaq bu şəhərdə çox uzun müddət yaşamadığı üçün, orada onu öz yoldaşları ilə hansı pansionda yerləşdir-diklərini mənə heç cür anlada bilmirdi. Qaldığı yeri belə ta-nıdırdı: Sona çayının yaxınlığında, dik pillələrlə qalxmalı ol-duğun bir yer idi, yan-yörədə çoxlu köhnə dəblə tikilmiş ev-lər vardı. Ondan soruşurdum: enişə düşən bir küçəni, onun başı üstündən asılan geniş alaqapılı, qara rəngli hasarı olan binanı xatırlayırmı? O, isə deyirdi: hə… deyəsən belə bir yer vardı… ancaq dəqiq deyə bilmirəm, ora sən deyən yer idi, yoxsa başqası idi. Çox ola bilsin, o mənim düşündüyüm ki-mi, elə lazarçıların pansionunda yaşamışdı. Mən onun güclə xatırladığı yerin elə evimizin yanındakı pansion olduğuna inanırdım.

Sonra da Lionda qatara minib Parisin Lion vağzalına gəlib çıxmışdı. O da buraya, mənim kimi, səhər tezdən gəlib çatmışdı. O çağlarda elə mənim yaşda imiş. O, bunları mənə: gecə də, gündüz də, yatanda da, söndürmədiyi çilçıraqların parlaq işıq saçdığı oteldəki otağında danışmışdı. Vaxt keç-dikcə mən də bu işığa alışmışdım və məndə avamcasına bir inam yaranmağa başlamışdı, mənə elə gəlirdi, bu işıq onun mənim üçün qaranlıq olan kimliyini aydınlatmağa kömək eləyir. Parisə gəlib çıxdığı o səhər çağında, vağzalda onu heç kim qarşılamamışdı. Sonra uşaqlıq çağında yaşadığı məhəl-ləyə getmiş, vaxtilə burada yaşayan bütün tanışlarının izsiz-soraqsız yoxa çıxdığını görmüşdü. O bütün bunları mənim də Liondan buraya gəldiyimi öyrəndiyi üçün danışırdı, onun da taleyinin bir parçası bu şəhərlə bağlı idi və həmin çağlar-da o mənim indiki yaşımda olmuşdu. Onun ürəyini mənə açmasının bir niyəsi də, bizim birinci sevgi gecəmizdə mə-nim onu “Gi” adlandırmağım olmuşdu, sözün düzü bu ad ürəyimə yatmadığından, onu güclə dilimə gətirdiyim açıq-aydın duyulurdu. Deyəsən o da bu adın ürəyimcə olmadı-ğını duyaraq, o anlarda mənə demişdi: “Hə… İstəyirsənsə, mənə Gi də deyə belərsən”, sonra ürəkdən qəh-qəhə çəkib gülmüşdü. Ardınca o, bir neçə dəfə: “Gi… Gi…” deyib, elə bil, özü də bu qısa ada alışmaq istəyərək, onu təkrarlamışdı; onda onun bu hərəkəti məni də güldürmüşdü.

Elə dediyim bu gecədəcə o mənə, “Gi Vensanın” onun ayaması olduğunu açıb demişdi. Mən ondan gerçək adını soruşdum, onu öz adı ilə çağırmaq istədyimi dedim. O, isə mənim bu istəyimə çox böyük sayğı ilə yanaşdığını, an-caq artıq “Gi Vensan” adına öyrəşdiyi üçün bunu istəmədi-yini dedi. Onun deməsinə görə, bu “Gi Vensan” adı ona bir yenilik kimi gəlir: ağ çiçəklərin göz oxşadığı yazı andırır, bu ad ona güvənlik və toxdaqlıq aşılayır. Bundan başqa da, bu ad onun qorunduğu alınmaz bir qala kimidir. Bu ad onunla başqa insanlar arasında bir qorucu kimi dayanır, onu, bir Yaxşılıq mələyi kimi, yamanlıqlardan qoruyur. Bunu deyən-dən sonra o, yenə də qəhqəhə çəkib güldü. Mən də ona qo-şuldum. Deyirlər, yersiz gülüş yoluxucu olur, doğrudan da, onun bu dediklərində mənə gülməli gələn heç nə yox idi! O, bunları deyəndə, birdən, otelin parlaq çilçıraqlı otağı mənə soyuq və yad bir yer kimi göründü. Bu yad yerdə, yad bir ad altında gizlənən, tanış olmayan bir adam mənimlə yanaşı oturmuşdu.

Mən onun otaqdan çıxanda heç bir iz qoymamağa ça-lışdığını sezmişdim–dolabda, xalçanın üstündə, kresloda, özündən sonra heç nəyin düşüb qalmasına yol verməzdi. Otaqda nəyi vardısa: paltarını, ayaqqabılarını, yemək və si-qaret qalıqlarınacan, yığışdırıb özü ilə götürərdi. Biz otaqdan çıxandan sonra burada kiminsə olduğunu göstərən bir iz də qalmazdı, təkcə yığılmamış yataq burada kiminsə olduğunu bildirərdi, ancaq o, çox vaxt, tələm-tələsik yatağın üstünü də odeyalla örtüb izi itirməyə çalışardı. O, bunun, yeniyetməli-yində pansionda yaşadığı çağlarda qazandığı bir öyrəncə ol-duğunu deyərdi. Onun kostyumları, bir neçə kitabı və başqa nəyi vardısa, gündüzlər olduğu agentliyin geniş otağında, çamadanlara qablaşdırılıb qalırdı. Burada o, özünün üzdən heç də ürəyatımlı görünməyən iş ortaqları ilə işləyərdi. O, tez-tez oraya gecədən çox keçmiş vaxtlarda da baş çəkər, məni də özü ilə aparardı. Bu agentlik də otellə yanaşı idi və Pontye küçəsində yerləşirdi. Oraya birlikdə getdiyimiz bu gec saatlarda agentlikdə kimsə olmazdı, mən kabinetdə otu-rub onu gözləyərdim, o isə gərəkən şeylərini toplayıb yol çantasına yığar, sonra isə birlikdə otelə qayıdardıq. O, yalnız bir dəfə öz gerçək adını dilə gətirmişdi. Bu olay, biz birlikdə İsveçrəyə gedəndə baş vermişdi. Lozannada biz, indi xatır-lamıram, nə üçünsə Uşi məhəlləsindəki bir otelin giriş salo-nunda oturmuşduq. Yan-yörəmizdə varlı burjua silkindən olduğu bilinən çoxlu qadın və kişilər dolaşmaqda idi. Onla-rın çoxu fransız idilər, demək olar, hamısı da köhnə dəbə uy-ğun davranışları ilə gözə çarpırdılar; bu adamların geyimləri də keçmişi andırırdı. Ancaq onlar bu köhnə modalı geyim və davranışlarına baxmayaraq, çox gözəgəlimli görünürdülər. Günəş altında gəzməkdən qarabuğdayıya çalan üzləri vardı. Özü də hamısının biri-biri ilə tanış olduğu bilinirdi. Salonda qoyulmuş böyük bir stolun üstündə, sıra ilə düzülmüş ki-tablar qalanmışdı. Arıq, qalın qaşlı, qalstuk yerinə kəpənək taxmış birisi, bütün arzu eləyənlər üçün, bu kitabları imza-layırdı. Bu törənə qatılanlar bizə tərəf təəcüblə, hələ desən, biraz da pis-pis baxırdılar. Görünür, onlar öz törənlərini ke-çirdikləri bu yerə bizim kimi aşağı qatdan sayılan adamların necə gəlib çıxdığını anlaya bilmirdilər. Mən indi, bugün dur-duğum yerdən baxıb, bizim bu adamların arasında necə gö-ründüyümüzü anlatmaq istəyirəm. Bax, mən indi dayandı-ğım yerdən qarşıdakı körpünün yanındakı terrasda yerləşən kafedə sarışın bir qız görürəm; onunla yanaşı üz-gözündən quldurluq yağan bir kişi oturubdur. Gəncliyimdə mən də elə bu, gözlərini geniş açıb dayanan qıza bənzəyirdim. Bu qız in-di vurğunluqla yanındakı kişinin danışığına qulaq asır. Onun yanındakı tünd qara saçlı kişinin, çəkdiyi siqaretin kü-lünü, qabalıqla, qarşısındakı stəkana çırpması isə, mənə az da olsa Gini xatırladır. Ancaq Gi(mən hələ də onu belə ça-ğırmalı oluram) ondan daha möhkəm bədənli görünürdü. Onun addımlamasında, rəqqasların yerişinə oxşayan bir elastiklik vardı. Söz açdığım o gün, Lozannadakı otelin giriş salonunda, Gi birdən ayağa qalxaraq özünü yaxınlıqda top-laşıb dayanmış adamların sırasına vurdu. O, basabasa düşə-rək ilişib qaldı, mən isə, onun indicə, bu şıq geyimli ağalar və xanımlarla itələşəcəyindən qorxmağa başlamışdım. Onun içkili olduğu üçün belə kobudluq elədiyini düşünürdüm. Birdən, o, yanıma qayıtdı, çiynimi qucaqlayaraq, məni boy-nuna kəpənək taxmış yazarın oturduğu stolun yanına çəkib apardı. Sonra isə stolun üstündə qalaqlanmış kitablardan bi-rini götürüb baxdı. Kitabın adı “Madeyrada keçən günlərim” idi. Mən sonra bu kitabı çox uzun bir sürədə özümdə qoru-yub saxlamışdım, ancaq Fransadan çıxıb gedəndə onu itir-dim. Stol arxasında oturmuş yazarın başına onu sevən çoxlu oxucuları toplaşmışdı. Gi kitabın ilk səhifəsini açdı, ona sarı əyilib dedi: